Anh là nước khai sinh ra môn bóng đá và cũng nước đầu tiên trên thế giới làm bóng đá chuyên nghiệp. Bóng đá chuyên nghiệp tại Anh có trên 100 năm tuổi nhưng cũng trải qua không biết bao thăng trăm và sửa đổi cho phù hợp điều kiện lịch sử.

Qua nghiên cứu tài liệu và qua thâm nhập thực tế, tôi nhận thấy nền tảng của bóng đá chuyên nghiệp dựa trên 6 thành tố chính. Bao gồm: Con người chuyên nghiệp (cầu thủ, huấn luyện viên, giám đốc điều hành các bộ phận, bác sĩ, bác sĩ trị liệu, xoa bóp, chuyên viên truyền thông…); CLB chuyên nghiệp (sân bãi, nhà tập, nơi ăn, phòng thể lực, phòng hồi phục, trị liệu…); hệ thống giải quốc gia tổ chức chuyên nghiệp và điều hành một cách chuyên nghiệp bởi những con người được đào tạo chuyên nghiệp, có bằng cấp, chứng chỉ hành nghề theo đúng yêu cầu, chức năng; bộ máy tổ chức bóng đá chuyên nghiệp (tức Liên đoàn Bóng đá quốc gia) hoạt động trên tinh thần chuyên nghiệp và với những con người quản lý bóng đá chuyên nghiệp – FA tương tự như VFF của chúng ta; hệ thống pháp lý chuyên nghiệp, được chính phủ và các cơ quan của chính phủ công nhận và hỗ trợ, từ các vấn đề về luật, biện pháp chế tài, khung pháp lý hỗ trợ cho kinh doanh bóng đá…; mối quan hệ với các liên đoàn chuyên nghiệp từ cấp cao (như FIFA, AFC, AFF) đến các liên đoàn bạn.

Thảm kịch Heysel (Bỉ) năm 1985 xảy ra trong trận chung kết Cúp C1 (nay là Champions League) giữa Juventus (Ý) và Liverpool (Anh), buộc Liên đoàn Bóng đá châu Âu (UEFA) cấm các CLB Anh thi đấu quốc tế 5 năm. Điều này kéo theo sự ra đi của hàng loạt tài năng bóng đá Anh và thế giới, giảm nguồn thu tài chính từ quảng cáo, truyền hình… Các CLB Anh lao xuống dốc hoặc đứng trên bờ vực phá sản. Lập tức, Liên đoàn Bóng đá Anh buộc phải thay đổi cách làm. Điều này khác với Việt Nam, khi các ông bầu đứng lên đòi cải cách chứ không phải chủ đích của VFF, thành lập FA Premier League và công ty tổ chức giải đấu (như VPF của ta sắp ra đời).

Cột mốc của sự phát triển giải bóng đá chuyên nghiệp tại Anh có thể tính từ năm 1992. Cơ cấu hợp tác bao gồm 20 thành viên của Premier League. Các CLB bầu chủ tịch, giám đốc điều hành và ban giám đốc để điều hành giải. Tài chính thu được sau đó tăng lên rõ rệt, lên đến mốc kỷ lục là 2.479 tỷ EUR trong mùa bóng 2009-2010, trở thành giải đấu có tầm ảnh hưởng sâu rộng, uy tín, ngang hàng với 3 giải đấu lớn nhất Bắc Mỹ là NFL (bóng đá Mỹ), MLB (giải bóng chày nhà nghề) và NBA (Giải bóng rổ nhà nghề Mỹ). Theo xếp hạng của Công ty Deloite, có 7 CLB Anh nằm trong số 20 câu lạc bộ giàu nhất thế giới.

Trần Văn Mui