Cơn thịnh nộ của cổ động viên bóng đá Malaysia từ việc chính sách nhập tịch cầu thủ vốn đang gây nhiều tranh cãi và đã bị dừng hồi năm 2018 do có nguy cơ làm tổn hại làng cầu nội địa. Tuy nhiên, những thành công trên đấu trường quốc tế trong các năm 2023-2024 đã làm dịu làn sóng phản đối, kích thích những nhà quản lý tại FAM mạnh tay hơn trong việc nhập tịch mà đỉnh điểm là ở Asian Cup 2023, Malaysia có đến 14 cầu thủ nhập tịch trong danh sách 23 người, nhiều hơn bất kỳ đội nào khác.
Vụ bê bối của Malaysia tác động mạnh mẽ đến tương lai của bóng đá Đông Nam Á trên nhiều phương diện. Về mặt chuyên môn, việc nhập tịch 7 cầu thủ nói trên là một phần trong chiến thắng với tỷ số 4-0 của Malaysia trước Việt Nam tại trận đấu lượt đi vòng loại Asian Cup, qua đó khiến tấm vé dự vòng chung kết gần như nằm trong tay Malaysia. Nếu không có biến cố này, Malaysia có thể đang trên đường trở thành đội bóng mạnh nhất khu vực, “đẩy” Thái Lan, Việt Nam xuống vị thế thấp hơn. Nhưng giờ thì Malaysia đang khủng hoảng.
Tuy nhiên, vụ bê bối không chỉ kéo lùi thành tích của Malaysia mà còn là lời cảnh báo tàn khốc đến “cơn say” nhập tịch cầu thủ ở Đông Nam Á. Hiện có 7/11 đội tuyển ở Đông Nam Á có sử dụng ít nhất 5 tuyển thủ quốc gia không phải người bản địa trong các trận đấu quốc tế gần đây. Ngoài Malaysia, các đội tuyển áp dụng chính sách nhập tịch mạnh mẽ nhất là Indonesia (dự kiến có 17 cầu thủ nhập tịch trong đợt tập trung tháng 10) và Campuchia (8 người).
Vụ việc của Malaysia cho thấy mặt trái của việc nhập tịch cầu thủ, đó là khi chính sách này đem đến những thành tích cấp thời, nó sẽ không thể dừng lại. Những nhà quản lý bóng đá sẽ bị áp lực để triển khai việc nhập tịch quyết liệt và trong bối cảnh ấy, việc bỏ qua các quy trình, tài liệu sẽ xảy ra dù là vô tình và không loại trừ việc cố ý.
Nhập tịch cầu thủ hiện có thể nói là thông lệ của bóng đá thế giới. Chuyện một cầu thủ có 2-3 lựa chọn về quốc tịch, nguồn gốc để khoác áo không còn xa lạ. Tuy nhiên, điểm mấu chốt vẫn là quyết định của cơ quan quản lý bóng đá. Bản chất nằm ở động cơ của việc nhập tịch cầu thủ. Nếu chỉ ham mê thành tích trước mắt, người ta sẽ buộc phải tìm cách tăng số lượng cầu thủ nhập tịch và điều đó sẽ triệt tiêu toàn bộ hệ thống đào tạo nội địa.
Tuy nhiên, vẫn có những nền bóng đá tỉnh táo hơn, như Việt Nam và Thái Lan. Mặc dù chịu áp lực lớn từ thành công của Indonesia hay Malaysia, nhưng từ năm 2018 đến nay, Việt Nam và Thái Lan đều 3 lần vào chung kết ASEAN Cup (trước đây gọi là AFF Cup) và chia nhau 4 danh hiệu vô địch dù chỉ sử dụng khoảng 20% cầu thủ không phải bản địa.
Chính nền tảng bóng đá trẻ và hệ thống giải vô địch quốc gia hoạt động ổn định đã giúp Việt Nam, Thái Lan duy trì những cách thức nền tảng để xây dựng một nền bóng đá mạnh giữa trào lưu nhập tịch mà cả 2 nền bóng đá cũng không thể đứng bên ngoài.
