Hội nghị định hướng phát triển thể thao thành tích cao tới năm 2030 được Bộ VH-TT-DL chủ trì và Cục TDTT thực hiện ở ngày 21-12 tại Hà Nội cũng đưa nhiều quan điểm ở công tác thuê, tuyển chọn chuyên gia đối với thể thao thành tích cao Việt Nam. Mang nội dung xuyên suốt về thể thao thành tích cao và trọng tâm là nâng tầm ASIAD khát vọng Olympic.
Trước những số liệu và báo cáo của người đứng đầu Cục TDTT là Cục trưởng Đặng Hà Việt cùng các ý kiến đóng góp, phân tích và góp ý thẳng thắn của nhiều chuyên gia, nhà cựu quản lý, Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL Nguyễn Văn Hùng cho rằng “ngành cũng cần phải tuyển chọn danh mục các môn thể thao trọng điểm, các VĐV trọng điểm để tập trung đầu tư; cần rà soát lại đội ngũ HLV theo phương châm muốn có trò hay phải có thầy giỏi. Tổ chức đào tạo, nâng cao cho đội ngũ các người thầy và với các chuyên gia, HLV làm nhiều năm mà chưa có thành tích thì phải chấm dứt hợp đồng. Tận dụng các mối quan hệ quốc tế để tìm được những chuyên gia, HLV giỏi và đặc biệt cần ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác đào tạo, huấn luyện và quản lý, điều hành của Cục TDTT”.
Với đặc thù ở từng môn thể thao, việc cần chuyên gia giỏi tham gia song hành với các HLV nội để huấn luyện tuyển thủ giành thành tích ở các đấu trường thể thao thành tích cao đã và đang cần thiết cho thể thao Việt Nam. Do vậy, làm sao để thuê được chuyên gia giỏi là bài toán mà thể thao thành tích cao Việt Nam đang phải tìm lời giải.
Khó khăn lớn nhất mà thể thao Việt Nam đang vướng phải đó là nguồn lực vừa đủ nên chi phí trả lương cho chuyên gia luôn không cao. Phần lớn, lương của chuyên gia vẫn do Cục TDTT chi trả chứ không phải từ các Liên đoàn, Hiệp hội các môn thể thao.
SEA Games 32 năm nay ở Campuchia, Đoàn thể thao Việt Nam góp mặt với một số chuyên gia ở các đội tuyển thể thao như Kim Kil Tae (Hàn Quốc, taekwondo), Klyushin Andrey (Nga, đấu kiếm), Gatbonton Ruel Arellano (Philippines, võ gậy), Erkaev Bakhodir Turgunovich (Uzbekistan, boxing), Daniela Samuilova Kerkelova (Bulgaria, cử tạ), Yu Zhi Guo (Trung Quốc, bóng bàn), John Todd Purves (Mỹ, bóng rổ), Ivan Miranda David Chang (Peru, quần vợt), Philippe Troussier (Pháp, bóng đá nam).
Tới ASIAD 19, số chuyên gia tham dự trong Đoàn thể thao Việt Nam là ông Park Chung-gun (bắn súng), Park Chae Soon (bắn cung), Donnelly Joseph Ignatius (đua thuyền rowing), Peter Nagy (bơi), Yu Zhi Guo (bóng bàn), Erkaev Bakhodir Turgunovich (boxing), Kim Kil Tae (taekwondo), Huang Shao Xiong (wushu), Velici Christian (judo), Klyushin Andrey (đấu kiếm), Choi Chong Ryul (bóng mềm).
Từng chuyên gia có những nhiệm vụ huấn luyện chuyên môn mang lại thành tích cho các đội tuyển theo công tác của mình. Tuy vậy ở mặt bằng chung, lương trả cho chuyên gia tại các đội tuyển thể thao thành tích cao không cao. Trừ HLV bóng đá Philippe Troussier được trả lương vượt trội hơn vì môn đặc thù cũng như Liên đoàn bóng đá Việt Nam có khả năng trả lương tốt, HLV ngoại trong phần lớn các đội tuyển thể thao quốc gia ở Việt Nam hưởng lương trung bình từ 3.000 USD tới 4.000 USD/tháng.
Chuyên gia bắn cung Park Chae Soon đang là người được hưởng lương cao nhất trong các đội tuyển thể thao thành tích cao của Việt Nam là 8.000 USD/tháng. Mức lương cao vì vị chuyên gia này là người có tiếng, có khả năng chuyên môn và thành tích với đội tuyển bắn cung Hàn Quốc trước khi sang Việt Nam làm việc.
Con số tài chính cho biết, năm 2022, kinh phí chi trả thuê chuyên gia nước ngoài cho thể thao thành tích cao Việt Nam là hơn 34 tỷ đồng. Năm 2023, kinh phí là hơn 36,1 tỷ đồng.
Hai đội tuyển quan trọng của thể thao Việt Nam là điền kinh, bơi đang không có chuyên gia. Liên đoàn điền kinh Việt Nam và bộ môn điền kinh (Cục TDTT) cho biết đầu năm 2024 chính thức có chuyên gia tới Việt Nam để cùng ban huấn luyện nội tham gia làm việc ở tốt cự ly 400m, 400m rào nữ. Tuy nhiên, chi phí lương dành cho chuyên gia không được tiết lộ. Trong khi đó, đội tuyển bơi vẫn tìm kiếm chuyên gia huấn luyện cho các kình ngư và kể cả khi có thể nâng tới mức lương từ 8.000 USD tới 10.000 USD/tháng, việc tìm nhân sự chưa thành do nhiều chuyên gia giỏi ở mức lương như vậy lại thường chọn điểm tới làm việc ở Thái Lan, Singapore chứ không phải Việt Nam.
Tháng 11 mới đây, boxing Tawan Mungphingklang (Thái Lan) đã trở lại Việt Nam làm việc và được nhiều VĐV boxing hồ hởi đón chào. Ông Tawan Mungphingklang có mặt ở Việt Nam theo chương trình ký kết với đội boxing Hà Nội mà không phải cùng đội tuyển boxing Việt Nam.
Các đội tuyển thể thao quốc gia luôn chờ đợi thuê được chuyên gia phù hợp. Tiền lương là tương ứng với chất lượng chuyên môn. Lương 3.000 USD – 4.000 USD/tháng hay 8.000 USD – 10.000 USD/tháng sẽ có chuyên gia khác nhau.
Nhìn thẳng vào vấn đề, Phòng hợp tác quốc tế (Cục TDTT) đã cho biết, “từ năm 2018 tới nay, trung bình hàng năm Cục TDTT quyết định thuê từ 28 tới 30 chuyên gia nước ngoài huấn luyện các đội tuyển thể thao quốc gia. Trong số này, chuyên gia Hàn Quốc chiếm gần 1/3 trên tổng số chuyên gia nước ngoài. Trong số này, chuyên gia được hưởng mức lương từ 3.000 tới 5.000 USD/tháng có 3/22 người. Chuyên gia hưởng mức lương trên 5.000 USD/tháng có 5/22 người còn chuyên gia hưởng lương dưới 3.000 USD/tháng có 14/22 người”. Đơn vị này cũng đưa đề xuất tới các phòng thể thao thành tích cao (Cục TDTT) đó là cần tính toán hợp lý về số lượng chuyên gia, những môn thể thao cần thiết, trọng điểm phải sử dụng chuyên gia, thời gian thuê chuyên gia, tính toán tới độ tuổi và trình độ chuyên gia. Cũng như cần có sự phối hợp với các Liên đoàn, Hiệp hội thể thao quốc gia và các Trung tâm HLTTQG để hàng năm đánh giá chất lượng, hiệu quả của công tác huấn luyện chuyên môn từ đó sẽ có các quyết định tiếp tục thuê hay chấm dứt hợp đồng với người không đạt chuyên môn phù hợp.
Thực trạng chung cho thấy mức lương dành cho chuyên gia thể thao Việt Nam chưa hấp dẫn so với mặt bằng chung tại khu vực và châu lục cũng như điều kiện cơ sở vật chất trang thiết bị huấn luyện thể thao của chúng ta còn hạn chế. Do thế, việc tìm kiếm lựa chọn chuyên gia giỏi, có trình độ từ các cường quốc thể thao chưa đáp ứng.
Dù vậy, Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL Nguyễn Văn Hùng trên hết, ngành thể thao cần phải tận dụng ở công tác giao lưu quan hệ quốc tế cũng như năng động có sự phối kết hợp giữa các lĩnh vực thể thao, du lịch, văn hóa để có nhiều mối liên kết với nhiều quốc gia và sẽ tìm kiếm được địa điểm tập huấn ở nước ngoài, chuyên gia nước ngoài phù hợp theo các chương trình liên kết.
