Năm 2024 vừa kết thúc, như thường lệ, với ba vị trí cuối bảng tại Premier League do ba đội mới thăng hạng nắm giữ. Với Wolves và Crystal Palace hồi sinh và Everton dưới quyền sở hữu mới và tìm thấy sự vững chắc luôn là điểm mạnh chính của các đội bóng do Sean Dyche dẫn dắt, tình hình trở nên ảm đạm đối với ba đội hiện đang ở khu vực xuống hạng. Mỗi đội sẽ có những suy nghĩ riêng về nửa đầu mùa giải nhưng nhìn chung, bức tranh đang đáng lo ngại: ba đội thăng hạng đã xuống hạng vào mùa giải trước và khoảng cách giữa Premier League và giải hạng Nhất đang trở nên gần như không thể tưởng tượng được.
Đội cuối bảng Southampton kém khu vực an toàn 10 điểm. Nghĩa là ngay từ bây giờ, họ cần trung bình 1,5 điểm mỗi trận để trụ hạng. Nói như vậy thì chẳng khác gì bảo họ đã xuống hạng rồi. Hai trận đấu kể từ khi HLV Russell Martin bị sa thải đã cho thấy sự cải thiện, nhưng ngay cả khi đó, màn trình diễn đầy quyết tâm tại Fulham và Crystal Palace cũng chỉ mang về 1 điểm duy nhất. Có lẽ họ đã có cơ hội trụ hạng tốt hơn nếu không gắn bó với phong cách chuyền bóng mạo hiểm liên tục để mất bóng ở những khu vực nguy hiểm, nhưng thực tế là đội hình này không hề giống với một đội hình Premier League. Thế nên giờ đây Southampton ưu tiên là giành được sáu điểm cần thiết để tránh phá vỡ kỷ lục 11 điểm thấp nhất của Derby trong một mùa giải xuống hạng.
Ipswich, hơn Southampton 6 điểm trước trận đấu với Chelsea, nơi mà họ có chiến thắng lịch sử, đã có một sự trở lại Premier League ít nản lòng hơn một chút với Omari Hutchinson, Leif Davis và đặc biệt là Liam Delap trông như thể họ có thể phát triển ở cấp độ cao nhất. Họ hiếm khi bị đánh bại nhưng đã hòa quá nhiều trận đấu mà với một lợi thế sắc nét hơn, họ có thể đã giành được một điều gì đó, và vẫn chưa giành được một trận thắng nào trên sân nhà.
Leicester có lẽ có cơ hội tốt nhất để trụ hạng, và trông thoải mái hơn khi đá với các đối thủ của họ ở phần tư dưới cùng của bảng xếp hạng, nhưng họ đã quá cởi mở dưới thời Ruud van Nistelrooy. Ngay cả khi họ giành được bốn điểm từ hai trận đầu tiên ông phụ trách, trước West Ham và Brighton, vẫn có cảm giác họ đã được hưởng lợi từ sự phung phí của đối thủ. Họ đã để đối thủ tung 19,2 cú sút mỗi trận trong sáu trận Van Nistelrooy phụ trách cho đến nay. Từ đó, họ buộc phải tìm cách phòng thủ tốt hơn nhưng việc đã phải trả giá: họ chỉ ghi được một bàn trong bốn trận gần nhất. Khả năng là họ sẽ phải vật lộn với Wolves, và có thể là Everton, để tránh vị trí xuống hạng cuối cùng.
Đúng là trong mùa giải 2022-23 đã xuất hiện ngoại lệ khi không có đội thăng hạng nào xuống hạng và cả ba đội – Fulham, Bournemouth và Nottingham Forest – đều tiếp tục phát triển mạnh. Nhưng cả Fulham và Bournemouth đều có kinh nghiệm chơi bóng thường xuyên ở Premier League trong khi Forest đã chi tiêu mạnh tay dẫn đến việc hệ quả là bị trừ bốn điểm vì vi phạm luật. Nhưng như đã nói, sự thật là nếu Leicester, Ipswich và Southampton xuống hạng trong mùa giải này, thì sẽ có 10 trong số 15 đội thăng hạng gần đây nhất xuống hạng trở lại.
Khi Premier League lần đầu tiên được cắt giảm xuống còn 20 đội vào năm 1996-97, ba đội thăng hạng đạt trung bình 44,3 điểm. Điểm trung bình năm năm liên tục cho thấy con số đó vẫn giữ nguyên ở mức trên 41 cho đến mùa giải 2004-05, sau đó giảm xuống còn 36 hoặc 37. Nhưng Mùa giải trước con số này chỉ là 22. Trong khi đó, mùa giải này, ba đội thăng hạng đang trên đà lập kỷ lục mới là 21,7.
Một chi tiết khác đáng lưu ý, đó là 2 đội xuống hạng ở mùa trước là Sheffield United và Burnley hiện đang đứng thứ hai và thứ ba tại giải hạng nhất, còn Leeds, xuống hạng mùa giải trước đó thì dẫn đầu bảng xếp hạng. Điều này đồng nghĩa có một khoảng cách quá lớn giữa một đội mạnh ở hạng Nhất so với đội yếu nhất ở Premier League. Các đội sau khi lên đá Premier League đã nhận được khoản doanh thu lớn trong vòng 3 năm kể từ ngày xuống hạng, nhờ thế mà họ trở nên quá tốt cho giải hạng Nhất nhưng không đủ tốt cho Giải Ngoại hạng Anh.
Thăng hạng lên giải đấu tốt nhất thế giới có lẽ là điều khó khăn, nhưng nếu thực sự không thể trụ hạng thì sẽ có hai nhược điểm lớn. Thứ nhất, Premier League nói chung bị suy yếu do có nhiều đội gần như mặc định sẽ ở cuối bảng. Và thứ hai, người hâm mộ các đội hạng Nhất thường tự hỏi liệu việc thăng hạng có thực sự đáng giá hay không.
Điều này đặt ra những câu hỏi cơ bản. Bóng đá Anh trong hơn một thế kỷ đã được dự đoán dựa trên khái niệm kim tự tháp, ý tưởng rằng, thông qua sự siêng năng, ứng dụng và cảm hứng, các đội có thể từ từ vươn lên và có lẽ giành được vị trí của mình trong số những đội bóng ưu tú. Điều đó bị thách thức nghiêm trọng nếu sự phân bổ nguồn lực là như vậy mà dường như có những hố sâu không thể vượt qua giữa các hạng đấu.
Chất lượng ở đầu trên là điều cần thiết; vấn đề là làm thế nào để làm phẳng độ dốc để nó không phải trả giá bằng những vùng đất xa xôi giàu có vẫn là đặc điểm nổi bật của trò chơi Anh.
