Một di sản để tự hào
Niềm tự hào, đó là sứ mệnh của anh ấy khi đảm nhận 'Công việc bất khả thi', và bất kể thất bại ở trận chung kết Euro 2024 vào Chủ nhật, hầu hết đều đồng ý rằng ông đã hoàn thành mục tiêu đó sau thông báo về sự ra đi của mình. Southgate xác nhận hôm thứ Ba rằng đã đến lúc phải thay đổi. Tuy nhiên, bây giờ nó vượt xa niềm tự hào. Southgate khiến người hâm mộ tin tưởng vào Tam sư một lần nữa, sau khi xây dựng lại kỳ vọng đến mức cao hơn mức đã có trong nhiều thập kỷ.
Mặc dù nước Anh có nhiều cầu thủ giỏi, nhưng không còn nghi ngờ gì nữa, Southgate đã đóng một vai trò trung tâm, và vì thế, thời gian ông dẫn dắt đội bóng phải được coi là thành công ngay cả khi không có thành tích cụ thể là giành được một danh hiệu, với những hy vọng đó lần này bị Tây Ban Nha đánh bại ở Berlin.
Công bằng mà nói, màn trình diễn của Anh ở Đức chắc chắn không phải lúc nào cũng thu hút được trí tưởng tượng và bản thân Southgate cũng nhận ra rằng anh thật may mắn khi được bổ nhiệm vào đúng thời điểm để được hưởng lợi từ một trong những thế hệ cầu thủ nam tài năng nhất mà đất nước này từng có.
Southgate không hoàn hảo, nhưng sự biến đổi mà ở Tam sư khi ông nắm quyền là khá đáng kể. Và vấn đề không chỉ là đội đá bóng tốt hơn một chút so với những người đi trước. Nhiều yếu tố tích cực nhất về thời gian Southgate nắm quyền là những điều vô hình mà một số người có thể cảm thấy. Ông liên tục thể hiện sự đồng cảm và tử tế, hiếm khi ngại giải quyết các vấn đề xã hội lớn như phân biệt đối xử. Ông cũng nói chuyện một cách cởi mở về tác động của áp lực và sự sợ hãi, biết rất rõ cảm giác như thể sự thất vọng của một quốc gia đã được đặt trước cửa nhà bạn. Trên hết, Southgate toát ra vẻ chân thật và trung thực. Điều đó quan trọng.
Mặc dù không thể định lượng được tầm quan trọng của việc có một HLV thông minh về mặt cảm xúc, nhưng rõ ràng điều đó đã giúp Southgate nuôi dưỡng một môi trường chuyên nghiệp thực sự - đội tuyển Anh tại các giải đấu quốc tế thường bị coi là một rạp xiếc trong nhiều năm qua, và điều đó không còn xuất hiện nữa.
Nhưng trên hết, những gì Southgate mang lại cho đội tuyển Anh đều thực sự nổi bật.
Với đội hình trẻ thứ hai giải đấu, Southgate đã đưa Tam sư vào đến bán kết World Cup lần thứ ba hồi năm 2018. Trên đường đi, họ đã có trận thắng ở vòng loại trực tiếp lần đầu tiên tại một giải đấu lớn sau 12 năm và thành công trong loạt sút luân lưu đầu tiên (trước Colombia) tại một kỳ World Cup.
Sau đó, tại Euro 2020, có chiến thắng đầu tiên trước Đức tại Wembley kể từ trận chung kết World Cup 1966, cũng tại giải này, họ có trận thắng ở loại trực tiếp lớn nhất từ trước đến nay (4-0 trước Ukraine) và vào trận chung kết giải đấu lớn đầu tiên sau 55 năm.
Ngay tại Qatar 2022 cũng có những khoảnh khắc của nó. Trận thắng Iran 6-2 là trận thắng thứ chín của Southgate tại một giải đấu lớn, lập kỷ lục mới cho các HLV đội tuyển nam Anh và 13 bàn thắng của họ là nhiều nhất mà Tam sư từng ghi được tại một kỳ World Cup/Euro. Họ cũng khá xui xẻo khi bị loại bởi Pháp.
Mùa hè này tại Đức, chiến thắng 2-1 trước Hà Lan đã đảm bảo Tam Sư lần đầu tiên lọt vào trận chung kết một giải đấu lớn ở bên ngoài lãnh thổ. Điều đó cũng có nghĩa là Anh đã lọt vào trận chung kết ở hai trong số bốn chiến dịch World Cup/Euro dưới thời Southgate, trong khi đội tuyển chỉ tiến xa đến đó duy nhất 1 lần trong 23 giải đấu mà họ tham gia.
Kiến trúc sư của “DNA nước Anh”
Để thực sự đánh giá cao ý nghĩa của tất cả những điều này và việc Southgate đã đưa nước Anh đi được bao xa, cần đặt vào bối cảnh mà người Anh đã rất thất vọng về những gì đã xảy ra trước đó.
Đầu tiên là sự lãng phí của cái gọi là 'Thế hệ Vàng' cuối cùng của những Beckham, Lampard, Gerrard, khi thậm chí không thể giành quyền dự Euro 2008; bị Đức đánh bại tại World Cup 2010 và bị Italy vượt mặt tại Euro hai năm sau đó. Chưa hết, giờ đen tối nhất từ trước đến nay của tuyển Anh tại Nice tại Euro 2016 khi họ bị Iceland loại. Sau đó, HLV Sam Allardyce bị sa thải chỉ sau một trận đấu.
Với một nền tảng như vậy, có mọi lý do để cảm thấy nhiệm kỳ của Southgate đã thành công. Suy cho cùng, thành công chỉ là một thuật ngữ tương đối và đội tuyển nam quốc gia hiện đang có phong độ tốt hơn nhiều so với 8 năm trước. Dù có khắt khe thế nào thì đây vẫn là một kỷ nguyên tích cực bắt nguồn từ những thất bại trong quá khứ.
Giữa những thất vọng nói trên vào đầu thế kỷ này, FA đang làm việc đằng sau hậu trường về cái được gọi là 'DNA nước Anh', một kế hoạch phát triển tập trung, dài hạn nhằm cách mạng hóa cách bóng đá Anh đào tạo ra các HLV và cầu thủ, đồng thời cũng nhằm thay đổi nhận thức về những phẩm chất mà một cầu thủ Anh sẽ có.
Lấy cảm hứng từ một cuộc cách mạng tương tự đã đặt nền móng cho việc Đức lọt vào World Cup 2006 và sau đó tiến xa hơn 8 năm sau, Dan Ashworth – khi đó là giám đốc phát triển ưu tú của FA – đã tiết lộ ‘DNA nước Anh’ vào năm 2014; ngồi cạnh ông ấy vào ngày hôm đó? Gareth Southgate.
Southgate đóng một vai trò quan trọng trong việc lập kế hoạch phát triển đó, khi tham gia nhóm “Đánh giá Phát triển Thanh niên” của FA; cuối cùng nó lại trở thành bản thiết kế chi tiết đằng sau đội bóng mà ông sẽ dẫn dắt họ.
Nhưng sự thay đổi cần diễn ra
Nhưng mặc dù có thể nói rằng Southgate đã làm rất tốt về tổng thể và khiến người hâm mộ Anh tin tưởng trở lại, nhưng cũng hoàn toàn dễ hiểu khi cho rằng màn trình diễn tại Euro 2024 hầu như chỉ gây thất vọng và đã đến lúc cho một khởi đầu mới.
Phong độ phập phù và thiếu sáng tạo trong lối chơi, đặc biệt gây khó chịu khi xét đến năng lực của đội hình. Thậm chí còn có ý kiến cho rằng họ nằm trong số những đội tấn công tệ nhất giải đấu, với 0,77 bàn thắng dự kiến không tính phạt đền (xG) mỗi 90 phút chỉ tốt hơn so với Scotland (0,32), Georgia, Serbia (cả 0,7) và Romania ( 0,71). Thực tế là Anh chỉ thực hiện được 10,9 cú sút mỗi trận, nhiều hơn chỉ sáu đội, trong khi trung bình 3,6 cú sút trúng đích mỗi trận của họ là ít thứ sáu.
Trong trận chung kết, họ đã bị đội mạnh nhất Euro 2024 vượt mặt và tỷ lệ kiểm soát bóng khá khiêm tốn của họ (34,9%) giống đến kỳ lạ với con số 34,6% trong trận chung kết Euro 2020. Đây là hai con số ở mức thấp kỷ lục (kể từ năm 1980) đối với một đội trong trận chung kết Euro. Điều khiến điều này thậm chí còn đáng sợ hơn là họ đang thi đấu với một đội bóng Tây Ban Nha đã từ bỏ cách tiếp cận giáo điều trong việc kiểm soát bóng, tuy nhiên họ vẫn làm tốt hơn nhiều những gì nước Anh đang cố gắng làm.
Vì vậy, mặc dù rõ ràng đó là một thành tích khi Anh lọt vào các trận chung kết Euro liên tiếp mà trước đây chưa bao giờ vượt qua vòng bán kết, nhưng họ đã trở thành đội đầu tiên thua liên tiếp các trận chung kết Euro. Nó bộc lộ giới hạn. Và đó có thể là lý do tại sao đây là thời điểm thích hợp để thay đổi trên nền tảng của Southgate và công việc mà ông ấy đã làm.
Suy cho cùng, đây là người đàn ông có liên quan chặt chẽ nhất với nỗi đau lớn nhất của nước Anh, cú sút hỏng quả phạt đền trong trận gặp Đức tại Euro 96; Dù không thể chấm dứt 58 năm đau thương nhưng Southgate ít nhất cũng đã có được 8 năm hy vọng.
Nhờ có ông, công việc ở đội tuyển Anh giờ đây dường như ít bất khả thi hơn đối với bất kỳ ai tiếp quản.
