Tối nay 26-12, Gala trao thưởng Quả bóng vàng Việt Nam 2025: 30 năm đong đầy cảm xúc

30 năm trước, Quả bóng vàng (QBV) Việt Nam ra đời từ những trang báo còn mùi mực mới và niềm tin rất cũ: bóng đá phải được tôn vinh một cách tử tế. 30 năm sau, hành trình ấy vẫn tiếp diễn, với ký ức làm điểm tựa và tương lai là đích đến. Từ những quả bóng đúc thủ công được hong khô bằng quạt máy đến những đêm Gala trang trọng, QBV tuổi 30 vẫn miệt mài hành trình tôn vinh tài năng đích thực của bóng đá Việt Nam.

Cuộc trở về với ký ức

Trên bức tường hành lang khu vực làm việc của Ban Biên tập Báo Sài Gòn Giải Phóng (SGGP), trang nhất tờ báo đăng thông tin về lễ trao giải QBV Việt Nam lần đầu tiên được đóng khung treo trang trọng, nằm cạnh những cột mốc quan trọng khác trong lịch sử phát triển 50 năm của tờ báo Đảng, như một cách lặng lẽ, đầy tự hào để kể rằng: ở đây, từng có một ý tưởng ra đời, từng có một giải thưởng được nuôi dưỡng bằng niềm tin suốt 3 thập niên.

Thư viện Báo SGGP chiều cuối năm mang một vẻ tĩnh mịch lạ thường. Mùi giấy cũ, thứ mùi nồng đượm của thời gian và bụi bặm, bao phủ lên những tập báo đóng bìa cứng sờn cạnh. Lật giở lại những trang báo năm 1995, năm mà bóng đá Việt Nam thức tỉnh sau cơn mê dài bằng tấm huy chương bạc SEA Games 18, hồi ức 30 năm trước trở về như mới hôm qua.

Ở đó, có câu chuyện đã trở thành huyền thoại của những người làm nghề. Giữa một đêm lạnh rét ở Chiang Mai (Thái Lan) năm 1995, nhà báo Minh Hùng, người đứng sau khung thành vỡ òa với bàn thắng vàng của tiền đạo Trần Minh Chiến, đã nảy ra một ý tưởng táo bạo: cần một danh hiệu để vinh danh những người hùng. Một bản thảo ngắn ngủi, vài dòng trên tờ giấy A4, được chuyển fax về tòa soạn trong sự vội vã. Ở đầu dây bên kia, tại TPHCM, người phụ trách thể thao, nhà báo Hồ Nguyễn, chỉ vắn tắt một câu: “Đồng ý!”.

Khai sinh một di sản

Nhưng “vàng” của những ngày đầu ấy không hề lấp lánh như bây giờ. Những bậc tiền bối trong nghề báo kể lại rằng, vì kinh phí hạn hẹp và sự bỡ ngỡ của những người đầu tiên “vác tù và hàng tổng”, nhà báo Nguyễn Minh Hùng phải cùng đồng nghiệp tìm đến một xưởng đúc lư đồng thủ công. Ngày nhận sản phẩm, ban tổ chức tá hỏa. Những quả bóng bằng kim loại nằm lăn lóc giữa sân trông chẳng khác gì... mấy quả dừa khô. Chỉ kịp chọn ra 3 trái “tròn nhất” mang về xi mạ cho ngày trao giải.

Danh thủ Lê Huỳnh Đức, chủ nhân của QBV đầu tiên năm 1995, nhận giải trong một hội trường nhỏ ngay tòa soạn. Không thảm đỏ, không ánh đèn rực rỡ, chỉ có những nụ cười thuần khiết và một niềm tin mãnh liệt rằng: từ nay, bóng đá Việt đã có một thước đo cho phẩm giá và tài năng.

Nhiều năm sau, khi lễ trao giải được làm chuyên nghiệp hơn, ban tổ chức ngỏ ý muốn đổi cho Huỳnh Đức một quả bóng mới, được đặt hàng tinh xảo từ Italy với giá trị cao. Anh đã từ chối: “Không cần đâu các anh. Đức vẫn để nó trang trọng trong tủ kính. Kỷ niệm đặc biệt mà!”. Câu nói ấy, cho đến tận bây giờ, vẫn là minh chứng đẹp đẽ nhất cho giá trị của QBV.

Điểm tựa ký ức, đích đến tương lai

Về hưu đã lâu, nhưng nhà báo Hồ Nguyễn chưa từng vắng mặt trong bất kỳ lễ công bố giải thưởng QBV nào. Ông có lẽ là người duy nhất có mặt suốt từ ngày đầu tổ chức giải thưởng đến tận bây giờ.

Hôm gặp nhau ở buổi họp báo giải thưởng QBV Việt Nam 2025, ông nhẹ nhàng: Vậy mà 30 năm rồi đó. Nhớ cái ngày đầu tiên cầm bản kế hoạch vỏn vẹn mấy trang giấy, Phó Tổng biên tập Báo SGGP khi đó, nhà báo Vũ Tuất Việt, chấp nhận ngay ý tưởng, nhưng ông đặt câu hỏi: “Làm được không?”. Thẳng thắn mà nói, ở thời điểm đó, không ai trả lời được trọn vẹn câu hỏi này...

Quay về thập niên 1990, bóng đá Việt Nam gần như chưa có gì. Không chỉ vậy, những giải thưởng tôn vinh cá nhân, vốn chưa phải là “khẩu vị” ngày ấy, lúc đất nước đang bộn bề công cuộc phát triển kinh tế hội nhập. Với một cơ quan báo Đảng, điều này càng quá mới mẻ.

Nhưng qua những lời kể của nhà báo Hồ Nguyễn hay anh Minh Hùng lúc sinh thời, chưa bao giờ Ban Biên tập Báo SGGP phải cân nhắc đến chuyện dừng lại của giải thưởng, kể cả thời điểm khó khăn nhất. Thậm chí, các thế hệ lãnh đạo của báo luôn sẵn sàng “xắn tay” lo việc, dành sự ủng hộ tuyệt đối, khi tất cả đều xem đây là một “nhiệm vụ chính trị” của tờ báo Đảng.

Nói cách khác, giải thưởng QBV Việt Nam đã vượt qua ngoài khuôn khổ một sự kiện mà là trách nhiệm của Báo SGGP đối với bóng đá Việt Nam, dù nghe chừng đơn giản như chia sẻ của nguyên Tổng Biên tập Báo SGGP Dương Trọng Dật: “Chúng ta làm vì đều yêu bóng đá mà”. Thực tế, chính ông là người quyết định tổ chức những buổi lễ trao giải thành những sự kiện lớn, lan tỏa ra công chúng.

Hay như năm 2008, thời điểm đội tuyển Việt Nam vô địch AFF Cup lần đầu tiên. Vì tính chất đặc biệt ấy, đích thân Tổng Biên tập Trần Thế Tuyển trao đổi với lãnh đạo Đài Truyền hình TPHCM (HTV) đề nghị phát sóng trực tiếp trên kênh HTV7, ngay khung giờ vàng - đã được HTV hỗ trợ tối đa.

Với nguyên Tổng Biên tập Báo SGGP Nguyễn Tấn Phong, một fan cuồng nhiệt của đội tuyển Việt Nam, ông chưa bao giờ vắng mặt ở các kỳ trao giải, kể cả những buổi họp báo sau này, trong suốt 8 năm lãnh đạo Báo SGGP cũng như khi làm Chủ tịch Hội Nhà báo TPHCM hiện nay.

Ở thời điểm hiện tại, nhà báo Nguyễn Khắc Văn, Quyền Tổng Biên tập Báo SGGP, người đã chứng kiến giải thưởng QBV Việt Nam từ những ngày đầu đến khi chính ông cùng cộng sự đưa ra những ý tưởng như: gắn vai trò của QBV Việt Nam với các giá trị cộng đồng. Gala trao giải là một sự kiện, hoạt động mang tính xã hội, hướng đến trách nhiệm cộng đồng, tôn vinh những giá trị tích cực của bóng đá trong đời sống. Gần 30 năm gắn bó với tờ báo, ông hiểu rõ hơn ai hết rằng, để một giải thưởng tồn tại bền vững, nó phải không ngừng tự làm mới mình, nhưng không được đánh mất cốt lõi.

Đồng hành với tinh thần Việt

Chức vô địch SEA Games 33 vừa vặn khép lại một cung đường 30 năm, từ Thái Lan đến Thái Lan, từ bàn thắng vàng đến huy chương vàng. 30 năm trôi qua, giải thưởng QBV đã chứng kiến đủ đầy những thăng trầm của bóng đá Việt Nam. Có những mùa giải huy hoàng, khi danh hiệu cá nhân gắn liền với thành công tập thể. Có những mùa đầy trăn trở, khi dư luận không tìm được sự đồng thuận tuyệt đối. Nhưng chính những tranh luận ấy cho thấy giải thưởng QBV Việt Nam không hề đứng ngoài đời sống bóng đá, mà luôn ở trung tâm của mọi cuộc đối thoại chuyên môn.

Phó Chủ tịch VFF Trần Anh Tú khẳng định: “Sự phát triển của Futsal Việt Nam không thể tách rời giải thưởng QBV Việt Nam”.

Nhà báo Sỹ Huyên (báo Tuổi Trẻ), người tham gia từ kỳ bầu chọn đầu tiên, nhận định: QBV Việt Nam “càng nở nồi, càng uy tín”…

Với cựu danh thủ Nguyễn Hồng Sơn, người 2 lần đoạt giải thưởng QBV năm 1998, năm 2000 thì “mỗi năm đều muốn có mặt ở Gala trao giải, vừa để gặp những người bạn, vừa để được sống lại không khí của ngày xưa và cảm thấy mình luôn là một phần trong sự phát triển của bóng đá Việt Nam”.

Đêm nay, những gì đẹp nhất của bóng đá Việt Nam, của tầm vóc giải thưởng tuổi 30, tình cảm của những người bạn, nhà đồng hành và những chứng nhân mang theo hồi ức 30 năm sẽ hội tụ tại Gala trao giải năm 2025. Trong khoảnh khắc mang đậm hơi thở của hiện tại và tương lai bóng đá Việt, sẽ có những lắng đọng mang theo kỷ niệm ngày cũ, như những trang báo 30 năm trước vừa quen, vừa lạ.

Những người góp phần làm nên giải thưởng như nhà báo Nguyễn Minh Hùng có lẽ sẽ mỉm cười nơi chín suối khi thấy QBV năm nào giờ đã vươn tầm trở thành một “định chế văn hóa bóng đá”. Những QBV được đúc bằng đồng thau năm ấy nay đã thực sự được đúc bằng lòng tin, tình yêu của hàng triệu người hâm mộ và tâm huyết của bao thế hệ những người làm báo SGGP cùng đồng nghiệp cả nước.

QBV Việt Nam tuổi 30 không còn là một cuộc đua tranh khốc liệt giữa những cái tôi. Nó là một cuộc hội ngộ giữa quá khứ và tương lai. Khi nhìn vào những gương mặt trẻ đang khao khát chạm tay vào QBV, chúng ta không chỉ thấy những tài năng bóng đá đương thời, mà còn là những hạt mầm của sự tử tế.