Không giống Foden được “gò ép” trong hệ thống gần như hoàn hảo tại Man City, sự thăng tiến của Saka hầu như diễn ra suôn sẻ. Anh ra mắt ở vị trí hậu vệ cánh dưới thời Unai Emery, ngay lập tức đá chính toàn thời gian cho Arsenal năm 17 tuổi, sau đó nhanh chóng trở thành cầu thủ quan trọng nhất của Arsenal, và cuối cùng đá chính cho đội tuyển Anh tại World Cup năm 21 tuổi.
Nhưng trong 30 năm qua, ngoài 4 cầu thủ – Lionel Messi, Cristiano Ronaldo, Kylian Mbappé và Erling Haaland – thì những người còn lại luôn có một chút khó khăn để đạt được đẳng cấp thế giới theo cách mà người ta công nhận một cách rộng rãi. Có một vài định nghĩa cho thấy, để vươn đến tầm vóc ấy, bạn phải ghi bàn và kiến tạo với cường độ liên tục và phải làm điều đó theo cách thúc đẩy chiến thắng cho tập thể mà bạn đang chơi ở cấp độ cao nhất.
Saka vẫn chưa làm được điều đó nhưng anh đang tiến rất gần đến nó.
Saka là cầu thủ trẻ xuất sắc hay cầu thủ xuất sắc?
Những gì tốt nhất của Saka là mùa giải gần đây nhất. Năm ngoái, anh ghi 12 bàn không phạt đền và có 11 đường kiến tạo trong 3.181 phút thi đấu, như vậy trung bình mỗi 90 phút thì tham gia 0,65 bàn thắng không phải phạt đền. Trong số các cầu thủ có ít nhất 2.000 phút thi đấu ở 5 giải đấu lớn nhất Châu Âu, Saka đứng hạng 29.
So sánh giữa 5 giải đấu có tính chất khác nhau, đôi khi khập khiễng. Vì vậy, hãy xem Saka xếp hạng nào ở Premier League mùa giải trước: Riêng Arsenal đã có 2 cầu thủ tạo ra nhiều bàn thắng+kiến tạo mỗi 90 phút nhiều hơn Saka. Còn tính thông số xG (bàn thắng và kiến tạo dự kiến) thì Saka xếp thứ 20 tại Premier League mùa trước. Những cầu thủ của Arsenal như Gabriels Jesus và Martinelli không chỉ tạo ra nhiều cơ hội ghi bàn chất lượng cao tính theo 90 phút so với Saka, mà Leandro Trossard và Odegaard cũng vậy. Và xếp trên Saka một bậc trong danh sách chính là người đồng đội hiện tại của anh, Kai Havertz, người từng chơi cho một đội bóng Chelsea tệ hại ở mùa giải trước.
Saka mới 20 tuổi khi bắt đầu mùa giải 2022-23. Vì thế đây là những con số tuyệt vời đối với một cầu thủ ở độ tuổi đó. Nhưng bước vào mùa giải này, anh vẫn là một cầu thủ trẻ xuất sắc hơn là một cầu thủ thực sự xuất sắc. Nếu căn cứ vào bàn thắng và đường kiến tạo thuần túy, có vẻ như Saka không tiến bộ nhiều. Trong số những cầu thủ thi đấu ít nhất 1.200 phút mùa này, anh đứng thứ 10 giải đấu về số bàn thắng không tính phạt đền + kiến tạo mỗi 90 phút. Tuy nhiên, sự khác biệt lớn nhất là số lượng và chất lượng các cú sút mà anh ấy thực hiện và tạo ra đã bắt đầu phù hợp với các bàn thắng và đường kiến tạo của anh ấy. Không giống như năm ngoái, Saka nằm trong top 10 về số bàn thắng và kiến tạo kỳ vọng mỗi 90 phút ở Premier League mùa này
Đấy chính là sự tiến bộ về phong độ của một ngôi sao. Bởi đơn giản, không như mùa trước, hiện tại không có cầu thủ Arsenal nào làm tốt hơn Saka. Anh dẫn đầu tại CLB của mình về mọi thông số tấn công, điều đó chứng tỏ tầm quan trọng của Saka trong chiến dịch của Arsenal. HLV Mikel Arteta đã áp dụng cách tiếp cận kiểm soát bóng thận trọng hơn ở mùa giải này so với mùa giải trước. Arsenal thực hiện ít đường chuyền tiến về phía trước hơn, tốc độ di chuyển chậm hơn, khả năng chuyển đổi trạng thái cũng không nhanh bằng và điều đó đương nhiên ảnh hưởng đến các thông số đối với các cầu thủ trên hàng tấn công.
Ngoài Saka, hầu như mọi cầu thủ tấn công của Arsenal đều ghi bàn và kiến tạo bàn thắng với tỷ lệ thấp hơn mùa giải trước. Arsenal bây giờ là đội phòng ngự tốt nhất giải đấu tính đến thời điểm hiện tại: 22 bàn thua không phải phạt đền, số bàn thua dự kiến còn có tỷ lệ thấp hơn (16,9 bàn), đều là thành tích tốt nhất giải đấu. Sự bùng nổ bàn thắng trong vài tuần qua trong bối cảnh Arsenal không thay đổi cách tiếp cận trận đấu, có dấu ấn của các hậu vệ.
Trong một môi trường mà tất cả các đồng đội tấn công khó thể hiện hơn, Saka thậm chí còn xuất sắc hơn năm ngoái. Đấy chính là bước nhảy vọt về tài năng. Người ta hình dung, nếu Saka chơi cho đội tấn công của Jurgen Klopp, các con số cá nhân của anh có thể còn tốt hơn nữa. Và đó chính là điểm mấu chốt. Arsenal đang “tăng tốc”. Họ đang chứng tỏ mình là đội mạnh nhất Premier League vào lúc này. Vai trò của Saka trong phần cuối mùa giải trở nên quan trọng hơn.
Saka hiện mới 22 tuổi. Thật hiếm khi tìm thấy một cầu thủ vừa giỏi rê bóng, lại ghi bàn và kiến tạo với tỷ lệ trên mức trung bình. Có 3 cầu thủ từng thực hiện được các yếu tố trên: Sự nghiệp của Gotze bị chệch hướng vì bệnh tật, Dembele cũng bị “trật bánh” vì chấn thương. Và Sane đã không thể thi đấu ở Premier League trong hai mùa giải trước khi chuyển đến Bayern Munich.
Có thể so sánh Saka với cầu thủ đang chơi cùng vị trí: Mohamed Salah của Liverpool. Ngoài bất kỳ kỹ năng cụ thể nào trên sân, Saka nổi bật theo cách tương tự như Salah: họ luôn chơi. Trong 3 mùa giải Premier League vừa qua, 4 tiền đạo đã chơi ít nhất 7.800 phút – 2 trong số đó là Salah và Saka. Trong hơn hai mùa giải đó, Salah dẫn đầu giải đấu với 841 lần chạm bóng trong vòng cấm, trong khi Saka đứng thứ hai, với 673.
Salah không chơi tới 2.000 phút trong một mùa giải cho đến khi anh 23 tuổi; Saka đã làm điều đó bốn mùa dù vẫn chưa 23 tuổi. Người ta tự hỏi liệu cơ thể anh có thể chịu đựng được 10 mùa giải như vậy liên tiếp nữa không? Saka chưa gặp phải bất kỳ chấn thương nào trong số đó dù đã thi đấu suốt thời gian qua, nhưng đó là điều không thể chắc chắn trong tương lai.
Hiện tại, anh vẫn còn một chặng đường dài để bắt kịp hiệu suất ghi bàn của Salah – cầu thủ người Ai Cập ghi trung bình 0,88 bàn thắng+kiến tạo mỗi 90 phút trong 7 mùa giải ở Premier League – nhưng hiệu suất ghi bàn của Saka đã tăng lên theo mỗi mùa giải.
Một cầu thủ chạy cánh phải thuận chân trái, có thể tham gia pressing tầm cao, khiến các hậu vệ khốn khổ kể cả khi không có bóng, liên tục đưa bóng vào vòng cấm và tạo ra số lượng cú sút áp đảo cho đồng đội. Đó là Salah và một ngày nào đó cũng có thể là Saka.
