Trở lại thời điểm giữa tháng 12, Barcelona thua liên tiếp 2 trận trước Girona và Royal Antwerp. Có một thời gian, cách đây không lâu, Barcelona chỉ thua hai trận liên tiếp trong một mùa giải, chứ đừng nói đến hai trận liên tiếp trước những đội bóng nhỏ như Girona và Royal Antwerp. Lúc đó, Xavi lên tiếng trấn an: “Chuông báo động luôn vang lên khi mọi thứ không suôn sẻ, nhưng chúng tôi vẫn có thể giành được 4 danh hiệu”.
Một tháng sau, hồi chuông cảnh báo càng vang lên và sau trận thua 2-4 hôm thứ Tư trước Athletic Bilbao ở vòng 16 đội cúp Nhà vua, Barcelona chỉ còn có thể giành được tối đa 2 danh hiệu. “Có thể” chỉ nên hiểu theo nghĩa đen nhất, vì theo dự đoán của Opta, Barca chỉ có 3,2% cơ hội vô địch La Liga. Tại Champions League, tỷ lệ cá cược của ESPN Bet mang lại cho đội bóng của Xavi khoảng 7% cơ hội nâng cao thêm một chiếc cúp châu Âu nữa. Đúng, Barca vẫn có thể giành được hai danh hiệu, nhưng khi bạn gộp hai khả năng đó lại với nhau, điều đó có nghĩa là có ít hơn 10% cơ hội họ giành được bất kỳ danh hiệu nào.
Vậy chuyện gì đã xảy ra và ai - hoặc cái gì - phải chịu trách nhiệm?
Lý do lớn nhất: sự phục hưng đã không diễn ra như ý muốn nếu xét trên góc độ chuyên môn. Con số xG (bàn thắng kỳ vọng) mỗi trận của Barcelona gần như giống hệt như mùa giải trước: 1,15 xG mỗi trận so với 1,16. Một đội bóng chơi tấn công mà có chỉ số xG tệ như vậy thì hoàn toàn sai rồi. Xét về tỷ lệ kiếm điểm, thì đội bóng của Xavi hiện “có thể” đạt 83 điểm cuối mùa, không đủ để vô địch nhưng cũng không tệ. Nhưng vì Real Madrid đang ở mức dự kiến 97 điểm, trong khi Girona đang là dự kiến 94 điểm nên tự nhiên Barca trở nên quá tệ. Không so sánh với Real, nhưng việc Girona có phong độ kiếm điểm tốt hơn Barca khiến mọi việc cần xem xét ở các góc độ khác. Tức là nguyên nhân chính nằm ở việc tự sa sút của Barca.
Lý do thứ 2: Hàng phòng ngự sụp đổ. Sau khi bị Real Madrid đánh bại 4-1 ở bán kết Siêu cúp, Barca thua Bilbao 2-4 ở Cúp nhà Vua, rồi mới nhất là thua Villareal 3-5 tại La Liga. Tổng cộng là 13 bàn thua, một con số khủng khiếp. Hãy nhớ là động lực để họ vô địch mùa trước nằm ở một trong những hàng phòng ngự tốt nhất trong lịch sử La Liga khi chỉ để thủng lưới 20 bàn sau 38 trận. Kỷ lục thủng lưới ít nhất một mùa La Liga thuộc về Atletico Madrid (mùa 2015-16) và Deportivo La Coruna (1993-94) với chỉ 18 bàn thua, nhưng 2 đội này lại không vô địch những mùa giải đó. Thế mà năm nay, đến lúc này, con số bàn thua của Barca là 29. Trong khi đó, có 10 đội nhận số bàn thua ít hơn Barca.
Lý do thứ 3: không ai thay thế Sergio Busquets. Việc thua quá nhiều bàn, nếu nhìn từ góc độ nhân sự, có một sự khác biệt lớn. Mùa trước, Sergio Busquets thi đấu 68,4% số phút thi đấu, còn mùa này con số đó giảm xuống 0 vì hiện anh ấy đang chơi cho Inter Miami.
Mặc dù Busquets ngày càng mất đi khả năng bao quát theo năm tháng, nhưng sự thật là ở tuổi 34, anh vẫn chơi gần 70% số phút ở vị trí tiền vệ phòng ngự duy nhất cho đội bóng vô địch mà phòng ngự hay nhất lịch sử La Liga. Thế nên sự thiếu vắng Busquets xuất hiện trong một số thống kê của mùa này. Tỷ lệ chuyền bóng ở 1/3 sân cuối cùng của họ đã giảm từ 68,1% ở mùa giải trước xuống còn 65% ở mùa giải trước. Từ trước đến nay, rất ít tiền vệ giỏi như Busquets trong việc dập tắt các pha phản công, thu hồi bóng và chuyển trạng thái ngay lập tức dồn đối phương vào thế bất ngờ.
Barcelona thực sự không thay thế được Busquets. Họ mang về Ilkay Gundogan từ Manchester City, nhưng gần như không có điểm gì chung với Busquets. Người thay thế còn lại là Oriol Romeu, một tiền vệ phòng ngự nhưng cũng không đủ giỏi để chơi cho Barcelona. Dù là tiền vệ trụ thực sự duy nhất của Barca nhưng anh này chỉ chơi khoảng 36% số phút. Có thể mô tả như sau: Barcelona mất đi tiền vệ trụ xuất sắc nhất trong thế hệ của anh ấy và sau đó họ phản ứng bằng cách chơi 2/3 mùa giải tiếp theo mà không có ai đá thay.
Lý do thứ 4: Robert Lewandowski không thể ghi bàn. Mùa trước, dù không ghi được quả phạt đền nào, Lewandowski vẫn dẫn đầu La Liga về số bàn thắng. Mùa này, tiền đạo người Ba Lan đứng thứ hai trong số tất cả các cầu thủ về số cú sút tung ra, dẫn đầu về tổng số xG được tạo ra, nhưng chỉ ghi 6 bàn thắng không phạt đền. Khi Barca năm nay lấy công bù thủ thì người quan trọng nhất trên hàng công lại chơi tệ.
Lý do thứ 5: Chấn thương. Khá nhiều cầu thủ ở Barcelona đã bị chấn thương ở một thời điểm nào đó trong mùa giải này. Những vị trí được xem là trụ cột đều giảm thời gian chơi bóng từ 18% đến 33% so với mùa trước. Một lĩnh vực khác mà Barcelona đang suy giảm là hiệu quả pressing. Tỷ lệ hoàn thành đường chuyền của các đối thủ tăng lên. Họ vẫn là đội có sức ép tốt nhất giải đấu, nhưng không còn hiệu quả như mùa giải trước. Lý do chính là: ba trong số những tiền đạo giỏi nhất của họ – Gavi, Pedri và Raphinha thường xuyên bị chấn thương, mà quan trọng là người kiến tạo Gavi. Kết hợp với việc thiếu Busquets, thế là khu trung tuyến của Barca mất hoàn toàn sức sống.
Lý do thứ 6: Rối loạn thượng tầng. Nhìn chung, Barca là một mớ hỗn độn. Họ đã bán đi một phần đáng kể doanh thu trong tương lai của mình để ký hợp đồng với những cầu thủ già như Robert Lewandowski. Nó đã thành công khi họ vô địch LaLiga mùa trước, nhưng cũng thất bại vì không thể vượt qua vòng bảng Champions League và do đó mất đi doanh thu tiềm năng.
Bản hợp đồng với Gundogan – người đã 33 tuổi - thật khó hiểu, và thương vụ Romeu cũng vậy. Các quyết định được đưa ra vào mùa hè năm ngoái cũng bao gồm các hợp đồng cho mượn João Cancelo và João Félix. Cả hai đều nằm trong số những cầu thủ có kỹ năng tốt nhất ở vị trí của họ trên thế giới, nhưng cả hai hiện đang ở mùa giải thứ hai liên tiếp bị các đội sở hữu đem cho mượn, rõ ràng là họ có vấn đề. Barcelona đã tạo ra một đội ngũ mỏng manh gồm những cầu thủ không phù hợp và không hợp lý về nhiều mặt. Cũng thật kỳ lạ khi những người được cho mượn như Cancelo và Felix lại trở thành những thành viên nổi bật của một đội bóng vốn đã chơi rất tốt ở mùa giải trước.
Lý do cuối cùng: Xavi. Sức ép quá lớn để thành công trong khi nền tảng CLB không có gì nổi trội đã khiến cho Xavi dù cố gắng nhưng không đủ thời gian để tạo ra sự thay đổi về bản sắc cho CLB. Xavi chọn việc ra đi làm giải pháp cho mình lẫn cho chính Barca. Chơi không tốt thì HLV phải chịu trách nhiệm nhưng đây không phải là lý do lớn nhất khiến Barca rơi vào tình trạng hiện nay.
