1. Trong trận Barcelona tiếp Valencia trên sân Nou Camp lượt về La Liga cách đây một tuần. Lionel Messi đã lập một “cú poker” (cú ăn bốn) vào lưới thủ thành Diego Alves. Đây là cú “poker” thứ hai trong sự nghiệp của anh (lần trước là vào lưới Arsenal ở Champion League 2010). Bốn pha ghi bàn đều ở các tư thế khác nhau, cho thấy sự đa dạng, khéo léo, phản xạ tuyệt vời và kỹ thuật siêu hạng của thiên tài người Argentina này.
Nhưng Messi được đánh giá cao không chỉ ở tài làm bàn. Khả năng tung ra những đường chuyền quyết định của Messi có lẽ cũng không kém gì tiền vệ Xavi. Đường chuyền quyết định, đường chuyền thành bàn, đường chuyền dọn cỗ hay gọi cách khác là “pha kiến tạo bàn thắng” đều nhằm chỉ đường chuyền đưa cầu thủ nhận bóng vào thế thuận lợi để sút tung lưới đối phương.
Từ khi chính thức khoác áo Barca, Messi đã ghi 222 bàn thắng và tung ra 96 đường chuyền thành bàn (nếu các đồng đội tận dụng hết các cơ hội do Messi tạo ra, con số này có lẽ đã cao gấp đôi). Trong trận Barcelona đè bẹp Valencia 5-1 vừa rồi, ngoài 4 bàn thắng trực tiếp, Messi còn có một đường chuyền quyết định cho Xavi ghi bàn. Đó là pha kiến tạo thứ 21 của Messi riêng trong nửa chặng đầu mùa này.
Messi tỏa sáng với “cú poker”. Ảnh: T.S.
2. Nhưng đường chuyền quyết định của Messi cho Fabregas ghi bàn trong trận Barcelona thắng Valencia 2-0 trước đó một tuần ở trận bán kết lượt về cúp Nhà vua mới khiến các nhà chuyên môn phải ngả mũ. Vào phút 16 của trận đấu đó, Messi đang có bóng trên phần sân nhà, gần đường trung tâm, thoáng thấy Fabregas đang ở giữa vòng vây của ba hậu vệ bỗng bất ngờ tăng tốc lao vào vùng cấm địa đối phương, Messi phất một đường bóng sâu xuống trước mặt Fabregas. Fabregas đang di chuyển, Messi đang di chuyển, thế nhưng quả bóng sau khi vượt quãng đường dài hơn 40 mét đã rơi đúng ngay đà chạy của Fabregas. Fabregas chỉ cần rướn thêm vài nhịp trước khi gảy bóng gọn gàng vào lưới Diego Alves.
Đường chuyền thành bàn gây ấn tượng rất mạnh, vì đó là đường chuyền rất khó thực hiện. Cự ly xa, lực sút mạnh nên những đường chuyền vượt tuyến kiểu này độ chính xác thường không cao. Nhãn quan chiến thuật phải tinh tường: giữa một rừng chân phải phát hiện trong tích tắc đồng đội đang di chuyển vào vị trí thuận lợi. Tiếp theo, kỹ thuật chuyền bóng phải cực kỳ hoàn hảo để điểm rơi quả bóng đúng như ý muốn.
Khán giả xem đá bóng trên khán đài hay trên tivi, vì quan sát sân bóng từ trên cao nên dễ phát hiện những pha di chuyển chiến thuật của hai bên. Còn cầu thủ trong sân quan sát trận đấu theo tầm nhìn ngang, tính bao quát không có, lại bị vô số cầu thủ cản tầm nhìn, đã thế còn chịu áp lực rất lớn về tâm lý, trong hoàn cảnh đó vẫn đủ nhạy bén để nhìn ra khoảng trống chiến thuật và đủ tỉnh táo để làm chủ kỹ thuật những đường chuyền dài là chuyện hoàn toàn không đơn giản.
3. Trong lịch sử bóng đá, những cầu thủ sở hữu những đường chuyền dọn cỗ ở cự ly trên dưới 40 mét không nhiều. Nổi bật nhất có lẽ là Maradona và Platini. Cả hai danh thủ này đều là bậc thầy về kỹ thuật chuyền bóng, có thể chuyền bóng chính xác đến từng xăng-ti mét ở khoảng cách xa, và đó thường là những đường chuyền “một phát ăn liền”, tức là đường chuyền quyết định.
Giữa Maradona và Platini, có lẽ Platini sở hữu nhiều hơn những đường chuyền quyết định ở cự ly xa, không phải vì Platini tài hoa hơn Maradona mà ông chơi ở gần khu vực trung tâm hơn. Cả hai đều là tiền vệ tấn công xuất sắc nhất trong thời đại của mình, nhưng Maradona ngoài các phẩm chất khác, còn là một nghệ sĩ có khả năng làm xiếc với bóng do đó ông dành nhiều thời gian hơn cho các pha đột phá cá nhân để trực tiếp ghi bàn. Pha Maradona lừa bóng qua nửa tá cầu thủ tuyển Anh để sút tung lưới thủ môn Shilton ở World Cup 1986 được xem là bàn thắng đẹp nhất trong lịch sử bóng đá thế giới. Platini không sở đắc nghệ thuật lừa bóng bẩm sinh như Maradona.
Ngoài kỹ năng sút phạt tuyệt vời, Platini thiên về kiến tạo bàn thắng bằng những đường chuyền dài cực kỳ chính xác. (Nói thêm về kỹ năng sút phạt của Platini: Cristano Ronaldo có lẽ là cầu thủ sút phạt giỏi nhất hiện nay nhưng so với Platini thì cầu thủ người Bồ còn kém một bậc. Thập niên 80 thế kỷ trước, một trong những nhiệm vụ hàng đầu của các đối thủ của tuyển Pháp và Juventus (nơi Platini đầu quân) là tuyệt đối không được phạm lỗi trước khu vực 16, 50 mét. Với Platini, một quả phạt trực tiếp ở cự ly trên dưới 20 mét cũng có giá trịï ngang một quả phạt đền).
4. Quay lại với những đường chuyền vượt tuyến. Có lẽ đường chuyền khoảng 40 mét của hậu vệ Frank der Boer từ phần sân nhà cho Dennis Bergkamp ghi bàn vào lưới thủ môn Carlos Roa trong trận tứ kết World Cup 1998 giữa Hà Lan và Argentina là một trong những pha làm bàn đẹp nhất và gây cảm xúc nhất trong lịch sử World Cup. Nhãn quan tuyệt vời của người chuyền, sự chính xác của đường chuyền và pha khống chế bóng tinh tế, cú ghi bàn điệu nghệ của người nhận bóng góp phần tạo nên một tác phẩm nghệ thuật kỳ diệu trên sân cỏ, sau này được ví với các kiệt tác của danh họa người Hà Lan Van Gogh.
Tiếc là những đường chuyền thành bàn ở cự ly xa như thế không có nhiều dịp xuất hiện trong bóng đá đương đại. Vì thế mà đường chuyền của Messi cho Fabregas trong buổi chiều tháng hai giá lạnh đó trở thành một trong những điểm sáng hiếm hoi gợi nhớ tới Maradona và Platini ở thập niên 80 thế kỷ trước và trở thành cảm hứng cho bài viết này.
Chu Đình Ngạn
