Màn trình diễn của Tây Ban Nha, gắn bó chặt chẽ với sự trỗi dậy của Barcelona dưới tay Pep Guardiola, đã cho chúng ta nếm trải phong cách thiên về kiểm soát bóng, chuyền nhiều, đặc trưng cho chiến thuật bóng đá phần đầu của thập kỷ này.
Thật vậy, 2 kỳ Euro năm 2012 (751,4) và 2016 (709,3) là những giải đấu đầu tiên chứng kiến hơn 700 đường chuyền thành công mỗi 90 phút trong suốt giải đấu, trong đó Euro 2020 thậm chí còn cao hơn (806,8).
Và Tây Ban Nha đã vô địch Euro 2012 với tỷ lệ cầm bóng trung bình nhiều nhất so với bất kỳ nhà vô địch châu Âu nào trong kỷ nguyên hiện đại (kể từ năm 1980). Trong cùng giải đấu, họ cũng lập kỷ lục về số đường chuyền hoàn thành cao nhất trong một trận đấu tại Euro (788) ở chiến thắng trước Ireland - kỷ lục mà chính họ sau đó đã vượt qua ở 4/5 trận đấu tại Euro 2020.
Chiến thắng trước Italy ở trận chung kết giúp Tây Ban Nha trở thành đội đầu tiên vô địch 2 chức vô địch châu Âu liên tiếp (2008 và 2012) và là đội đầu tiên vô địch 3 giải đấu lớn liên tiếp (Euro 2008, WC 2010 và Euro 2012). Chiến thắng 4-0 là cũng là cách biệt lớn nhất từng thấy trong một trận chung kết Euro. Còn Fernando Torres trở thành cầu thủ đầu tiên ghi bàn trong hai trận chung kết. Vincente Del Bosque trở thành HLV thứ hai vô địch cả Euro và World Cup (2008 & 2012) sau Helmut Schon (Tây Đức – Euro 1972 & World Cup 1974)
Chỉ hai năm sau khi lọt vào trận chung kết World Cup 2010, kỳ Euro 2012 thực sự là một trải nghiệm tồi tệ đối với Hà Lan. Họ thua cả ba trận vòng bảng với màn trình diễn tệ nhất từ trước đến nay của họ tại một Euro. Nếu năm 2012 là một năm tồi tệ đối với Hà Lan thì Euro 2016 chính là điểm thấp nhất của họ. Lần đầu tiên Hà Lan không thể vượt qua vòng loại một giải đấu lớn kể từ khi họ bỏ lỡ World Cup 2002.
Thay vào đó, Euro 2016 cuối cùng cũng đến lượt Bồ Đào Nha trở thành tâm điểm chú ý khi họ trở thành quốc gia thứ 10 vô địch giải đấu. Chiến thắng của Bồ Đào Nha trước Pháp trong trận chung kết là trận thứ 35 của họ tại Euro. Chưa đội nào chơi nhiều trận hơn mà không thắng danh hiệu. Nhưng con đường dẫn đến chiến thắng của họ không hề bình thường. Bồ Đào Nha tiến vào vòng loại trực tiếp mà không thắng nổi trận nào trong bảng của họ. Trên thực tế, họ chỉ thắng duy nhất 1 lần trong thời gian thi đấu chính thức ở cả Euro 2016, đó là trước Xứ Wales tại bán kết. Phần còn lại, họ 3 lần tiến vào hiệp phụ, kỷ lục trong lịch sử Euro. Chiến thắng 1-0 của họ trước Pháp là trận chung kết thứ sáu phải bước vào hiệp phụ nhưng là trận đầu tiên kết thúc không bàn thắng sau 90 phút.
Lý do Bồ Đào Nha có thể đi tiếp dù đứng thứ ba tại vòng bảng, là vì UEFA mở rộng Euro 2016 lên 24 đội. Điều này có nghĩa là bốn trong số sáu đội đứng thứ ba có thành tích tốt nhất sẽ lọt vào vòng 16 đội. Thể thức mở rộng đã nhận sự nhiều chỉ trích, và đây là lý do: 108 bàn thắng được ghi ở Euro 2016, tỷ lệ 2,12 bàn/trận. Đó là mức trung bình thấp nhất cho kỳ Euro kể từ năm 1996 (2,06). Tính riêng vòng bảng thì con số này chỉ còn 1,92 bàn/trận, thấp nhất kể từ năm 1992 (1,75).
Thể thức 24 đội mới, ngược lại, mang đến cho ngay cả những đội có thứ hạng thấp nhất cũng có một tia hy vọng. Tiêu biểu như Xứ Wales, Albania, Bắc Ireland và Iceland lần đầu tiên tham dự Euro, trong khi Hungary trở lại giải đấu chính sau 44 năm, khoảng cách lớn nhất giữa các lần góp mặt ở Euro trong lịch sử.
Bốn trong số năm đội đó đã lọt vào vòng 16 đội, hai trong số họ là đội đứng đầu bảng khi Xứ Wales trở thành đội ra mắt đầu tiên đứng đầu một bảng trong lịch sử. Sau đó, họ trở thành đội đầu tiên lọt vào bán kết giải đấu kể từ Thụy Điển năm 1992 ở ngay lần tham dự đầu tiên. Trong khi đó, Iceland tạo ra một trong những cú sốc của giải đấu, khi loại Anh ở vòng 16 đội. Một trong những vũ khí mạnh nhất là sự nguy hiểm từ những cú ném xa. Họ đã thực hiện tổng cộng 71 quả ném biên xa, cao nhất giải đấu, ghi hai bàn từ những tình huống này, bao gồm cả bàn thắng đầu tiên vào lưới Anh.
Tất nhiên, trung tâm của chiến thắng Euro 2016 của Bồ Đào Nha là đội trưởng và lá bùa hộ mệnh của họ: Cristiano Ronaldo. Ronaldo xuất hiện lần thứ 17 tại Euro trong trận đấu cuối cùng vòng bảng của Bồ Đào Nha gặp Hungary, rồi trở thành cầu thủ đầu tiên ghi bàn ở 4 giải đấu khác nhau (2016, 2012, 2008 & 2004). Anh đã kéo dài kỷ lục đó lên 5 bàn vào năm 2020 và hiện có 14 bàn thắng tại giải đấu – nhiều hơn Michel Platini (9) 5 bàn.
Nhưng ở trận chung kết Euro 2016, anh đóng vai trò rất khác. Buộc phải rời sân vì chấn thương chỉ sau 25 phút thi đấu, đội trưởng Bồ Đào Nha đã rơi nước mắt khi bị thay ra. Dù mất cầu thủ xuất sắc nhất nhưng pha lập công của Eder ở hiệp phụ cũng đủ để nhấn chìm tuyển Pháp.
Euro 2020 không giống những giải đấu trước đó. Đầu tiên, nó bị trì hoãn một năm do đại dịch Covid-19. Thứ hai, giải đấu không có nước chủ nhà cụ thể, thay vào đó tổ chức các trận đấu diễn ra trên khắp lục địa ở 11 quốc gia châu Âu khác nhau để kỷ niệm nữa thế kỷ hình thành Euro. Nhiều người nghĩ rằng cách tổ chức sẽ làm mệt mỏi cầu thủ, không thể cống hiến các trận cầu thú vị. Nhưng Euro 2020 nói rằng ‘hãy suy nghĩ lại’.
Tỷ lệ 2,78 bàn mỗi trận là cao nhất kể từ năm 1980. Ngày 28-6-2021 sẽ đi vào lịch sử khi Tây Ban Nha đánh bại Croatia 5-3 trong hiệp phụ, trước khi Thụy Sĩ hạ gục đội bóng được đánh giá cao nhất là Pháp trên chấm phạt đền sau trận hòa 3-3 đầy kịch tính. .
Lịch sử cũng bị phá vỡ ở các hạng mục khác. Trong trận đấu với Tây Ban Nha, Kacper Kozlowski của Ba Lan (17 tuổi 246 ngày) đã trở thành cầu thủ trẻ nhất từng góp mặt tại Euro.
Cristiano Ronaldo không chỉ là cầu thủ duy nhất trong lịch sử chơi ở 5 giải vô địch châu Âu khác nhau, anh còn ghi bàn ở mọi giải đấu kể từ năm 2004. Dù Bồ Đào Nha bị loại ở vòng 16 đội nhưng Ronaldo kịp ghi 5 bàn cùng với 1 kiến tạo để giành Chiếc giày vàng. Tổng cộng Ronaldo đã có 14 bàn thắng tại Euro, đến từ 137 cú sút - nhiều hơn 95 cú sút so với bất kỳ cầu thủ nào khác.
Đội tuyển Anh lại tiếp tục thất bại trong nỗ lực tìm kiếm danh hiệu lớn đầu tiên sau 55 năm, và điều đó đến theo kiểu thất vọng nhất: loạt sút luân lưu. Mặc dù vậy, Gareth Southgate và đội bóng của ông có thể ngẩng cao đầu với thành tích tốt nhất tại giải đấu kể từ chiến thắng ở World Cup 1966. Với độ tuổi xuất phát trung bình là 26 tuổi 54 ngày tại Euro 2020, Anh là đội trẻ nhất tại giải đấu. Hành trình đến trận chung kết của họ chủ yếu được xây dựng dựa trên một hàng thủ chắc chắn, trở thành đội đầu tiên giữ sạch lưới trong 5 trận đầu tiên tại một kỳ Euro. Vấn đề là khi chơi tốt ở hàng thủ thì Anh lại không tạo đủ sức mạnh trên hàng công. Trong trận chung kết với Italy, tiền đạo ngôi sao Harry Kane không chạm được bóng trong vòng cấm đối phương suốt 120 phút.
Trong khi đó, chuỗi bất bại của Italy dưới thời Roberto Mancini nâng lên con số 34 trận sau khi đánh bại tuyển Anh trong loạt sút luân lưu ở chung kết để giành chức vô địch châu Âu thứ hai.
Đây là mùa hè đầy dấu ấn của cặp trung vệ Chiellini và Bonucci. Trong đó, Bonucci là cầu thủ lớn tuổi nhất từng ghi bàn trong một trận chung kết Euro. Đó cũng là một giải đấu tuyệt vời đối với Marco Verratti, người dù bỏ lỡ trận đầu tiên của giải đấu nhưng đã tạo ra tổng cộng 14 cơ hội, nhiều hơn bất kỳ cầu thủ nào khác. Trong trận chung kết, ảnh hưởng kiểm soát trận đấu của tiền vệ này làm lộ ra những thiếu sót lớn nhất của đội tuyển Anh. Người Italy đã chiến thắng xứng đáng.
Euro 2020 có nhiều con số thú vị. Chỉ 9 trong số 17 quả phạt đền (53%) không thực hiện thành công, khiến đây trở thành tỷ lệ chuyển đổi tệ thứ hai trong lịch sử giải đấu. Trong trận đấu với Slovakia, Wojciech Szczesny của Ba Lan đã trở thành thủ môn đầu tiên phản lưới nhà tại Euro. Còn bàn phản lưới nhà của Pedri trong trận gặp Croatia là bàn phản lưới nhà đầu tiên của Tây Ban Nha tại Euro, và ở khoảng cách 49 mét, đó là bàn phản lưới xa nhất.
