Thừa cân, béo phì là tình trạng tích tụ mỡ (cục bộ hoặc toàn thân) quá mức trong cơ thể, gây rối loạn chuyển hóa và các bệnh lý liên quan. Kết quả nghiên cứu mới nhất của các nhà khoa học thuộc Đại học Harvard (Mỹ) công bố trên tập san New England Journal of Medicine cho thấy mỡ trắng chiếm 93 - 97% lượng mỡ trong cơ thể “sát thủ” chính gây nên thừa cân, béo phì.

Các nghiên cứu khoa học về chuyển hóa phát hiện ra rằng tế bào mỡ trắng chứa một hạt mỡ bên trong với 90 - 99% là axít béo và glycerol (triglyceride) đẩy nhân tế bào lệch sang một bên. Kích thước của tế bào mỡ trắng rất lớn, dao động từ 25-200 micron. Tế bào này rất dễ tăng về kích thước và số lượng, chúng có thể tăng kích thước lên gấp 20 lần so với ban đầu.

Trong cơ thể người có tới 10-30 tỷ tế bào mỡ trắng, nếu không kiểm soát tốt, những tế bào mỡ trắng sẽ như những “quả bóng cao su” hấp thụ đầy mỡ bên trong và tiếp tục phình ra khiến cơ thể trở nên phì nhiêu. Chính sự tăng kích thước này lý giải tại sao một người có trọng lượng 50-70kg nhưng khi “phát phì” có thể lên tới hơn 100kg, thậm chí là 200-400kg. Bởi vậy mỡ trắng chính là thủ phạm gây thừa cân, béo phì. Mỡ trắng cũng là thủ phạm chính gây ra rối loạn chuyển hóa glucid, protid, lipid, tình trạng đề kháng insuline, tình trạng viêm nội mạc... và hậu quả là tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như: đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch, gan nhiễm mỡ, ung thư...

Phát họa sát thủ mỡ trắng.

Việc áp dụng các tiến bộ về công nghệ sinh học phân tử trong nghiên cứu về tế bào mỡ trắng đã giúp các nhà khoa học đã phát hiện ra sự hiện diện của thụ thể PPARγ là yếu tố quan trọng trực tiếp tác động đến việc hình thành và tích tụ mỡ của tế bào mỡ trắng. Khi thụ thể PPARγ hoạt động càng mạnh, tế bào mỡ trắng tạo nên nhiều hơn, làm tăng sự tích tụ mỡ; ngược lại nếu không có PPARγ thì không tạo thành tế bào mỡ trắng mới.

Đồng thời, các nhà khoa học cũng phát hiện ra một loại protein có trên bề mặt của các giọt mỡ là Perilipin chính là tác nhân chính ngăn cản sự ly giải mỡ của men lipase. Các kết quả nghiên cứu này đã chỉ ra phương pháp mới trong phòng ngừa và kiểm soát tình trạng thừa cân, béo phì , đó chính là cách thức tác động vào quá trình sinh trưởng và phát triển của mỡ trắng hay là giảm sự tích tụ và tăng ly giải mỡ trắng.

Từ kết quả trên, Trung tâm nghiên cứu InterHealth Nutraceuticals (Mỹ) đã tìm thấy các hoạt chất thiên nhiên từ Belaunja và Mangastin có tác dụng giảm tích tụ và tăng ly giải mỡ trắng mà không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Kết quả nghiên cứu lâm sàng về Belaunja và Mangastin mới đây đã được Trường Đại học California - Davis Mỹ công bố cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm cân nặng, giảm số đo vòng eo, vòng hông và chỉ số BMI sau từ 2 tuần đến 8 tuần sử dụng và không gây ra các tác dụng phụ như: rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, mất nước, chán ăn hay ức chế thần kinh...

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng chính hai hoạt chất sinh học 7-Hydroxy-Frullanolide trong Belaunja và Alpha-Mangostin trong Mangastin sẽ tác động cùng lúc, gây ức chế và làm giảm hoạt động của thụ thể PPARγ ngay trong quá trình biệt hóa nguyên bào sợi đầu dòng để ngăn không cho tế bào mỡ mới hình thành đồng thời ngăn cản sự tích tụ mỡ trắng.

Theo các nhà khoa học, chính những thói quen hàng ngày trong ăn uống như: lạm dụng thức ăn nhanh giàu năng lượng, ăn quá nhiều chất béo, ngọt... cùng với lối sống ít vận động khiến năng lượng đưa vào cơ thể cao hơn năng lượng tiêu hao. Nguồn năng lượng dư thừa này được tích tụ dưới dạng mỡ trắng, đặc biệt tại vùng eo, bụng, đùi và gây nên tình trạng thừa cân, béo phì cùng hàng loạt nguy cơ các bệnh lý nguy hiểm kèm theo.

BSCKII Đỗ Thị Ngọc Diệp
(Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM)