Gian nan đào tạo tài năng trẻ

Giữ được vị thế đáng nể ở làng thể thao Đông Nam Á, nhưng cũng giống như nhiều nền thể thao khác trong khu vực, tìm kiếm, phát hiện và đào tạo thêm nhiều tài năng trẻ cho tương lai luôn là câu chuyện gian nan đối với hầu hết các môn thể thao trọng điểm của Việt Nam (bóng đá, điền kinh, bơi lội, bóng chuyền, thể dục…) lâu nay.

Bóng đá cũng “khát” tài năng

Từ trước khi nhà cầm quân người Hàn Quốc Park Hang-seo than thở rằng nguồn cầu thủ kế cận cho lứa Công Phượng, Quang Hải, Văn Toàn ngày càng trở nên khan hiếm, khó chọn ra nhân tố nổi bật cho các đội tuyển U23 và đội tuyển quốc gia Việt Nam, thì giới chuyên môn cũng đã thừa nhận công tác đào tạo VĐV trẻ đang “có vấn đề”.

Lý do thì có nhiều, nhưng trên hết vẫn là chuyện hầu hết các CLB hoặc các “lò”, học viện đang tham gia đào tạo cầu thủ năng khiếu, trẻ làm việc theo cách riêng, không có tính đồng bộ. Những địa phương vốn có truyền thống đào tạo cầu thủ trẻ như Nghệ An, Hà Nội, Nam Định, Đồng Tháp, Long An thì dựa trên cái nền định sẵn của ngành TDTT địa phương để đào tạo. Trong khi đó, các trung tâm và học viện như PVF, HAGL, Nutifood, Juventus… được đầu tư mạnh, tiếp cận xu hướng hiện đại của thế giới, nhưng sản phẩm ra “lò” trên thực tế chưa thật đồng đều.

Lứa cầu thủ tài năng Công Phượng, Xuân Trường, Văn Toàn, Văn Thanh (HAGL) hay Duy Mạnh, Quang Hải, Văn Hậu (Hà Nội), Văn Đức, Xuân Mạnh (SLNA)… được cho là nổi bật hơn cả. Chỉ tiếc rằng, trào lưu mở học viện, trung tâm đào tạo cầu thủ hiện vẫn được nhân rộng, song thành quả thu về chưa cao, không có gương mặt nào thực sự xuất chúng đóng góp cho các đội tuyển quốc gia.

Ở môn thể thao vua, nếu đề cập đến tính chuyên nghiệp trong đào tạo, phải nhắc tới “lò” futsal Thái Sơn Nam. Rất rõ ràng khi nhận thấy nhờ tầm nhìn chiến lược đi kèm với nguồn tài chính dồi dào, CLB futsal giàu truyền thống nhất Việt Nam như Thái Sơn Nam đã gây dựng được mạng lưới đào tạo trẻ khắp cả nước.

Gian nan đào tạo tài năng trẻ ảnh 1 Các cầu thủ futsal trẻ Thái Sơn Nam được đào tạo theo chương trình bài bản. Ảnh: ANH TRẦN

Theo đội trưởng Trần Văn Vũ (đội 1 Thái Sơn Nam), chính sự đầu tư có khoa học vào lớp trẻ đã và đang giúp Thái Sơn Nam vươn xa ở châu Á và đáng nể ở trong nước. Chủ tịch CLB Trần Anh Tú và cộng sự bắt đầu đặt nền móng cho công việc đào tào tạo trẻ từ năm 2008, lấy CLB Thái Sơn Nam làm thí điểm với việc mời thầy ngoại sang, và sau đó nhân rộng mô hình đến các tỉnh, thành. Sau 12 năm xây dựng và phát triển, riêng Thái Sơn Nam đã có 2 đội U15 và U18 với gồm khoảng 20 cầu thủ/đội được ăn ở, học tập và tập luyện với nhau trong môi trường chuyên nghiệp và mọi chuyện được giải dựa trên hợp đồng đào tạo trẻ.

Điều quan trọng nữa, tức là chuyện bầu Tú không tiếc “mở hầu bao” mời các chuyên gia, HLV đến từ những nền futsal hàng đầu thế giới như Italy hay Tây Ban Nha sang giúp huấn luyện, mở ra cơ hội cho các tuyển thủ quốc gia Trương Quốc Tuấn, Trần Hoàng Vinh, Phạm Minh Giang, Huỳnh Tấn Quốc, Nguyễn Bảo Quân... học được nghề, sau khi giải nghệ sẽ chuyển sang công tác đào tạo trẻ.

Hàng năm, Thái Sơn Nam đều tổ chức tuyển sinh với sự sàng lọc rất kỹ. Thậm chí để tránh bỏ sót tài năng, đích thân các HLV đến tận các sân phủi tại TPHCM, Hà Nội, Đắk Lắk, Bình Dương… để tìm kiếm những “ngọc thô” về mài giũa. Chính nhờ sự đề cao tính khoa học và căn cơ để phát triển bóng đá trẻ của CLB mà các cầu thủ của Thái Sơn Nam sau khi được đào tạo lành nghề (21 tuổi), có thể được cho các CLB khác như Sahako, Tân Hiệp Hưng, Hoàng Thư Đà Nẵng… mượn, vừa giúp các cầu thủ được thi đấu tích lũy thêm kinh nghiệm, lại vừa giải được bài toán “đầu ra” cho cầu thủ của mình.

Thách thức thời 4.0

HLV Vũ Ngọc Lợi, thầy của nhà vô địch SEA Games Nguyễn Thị Huyền (400m và 400m rào nữ) cho rằng, việc tiếp cận kiến thức và phương pháp huấn luyện hiện đại của điền kinh thế giới, cộng thêm với áp dụng khoa học kỹ thuật trong tập luyện, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng theo đòi hỏi của cơ thể VĐV đã góp phần rất lớn trong nâng cao trình độ cho VĐV điền kinh Việt Nam thời gian gần đây.

“Đối với những VĐV giàu tố chất như Nguyễn Thị Huyền, tập huấn ở nước ngoài có khi không đem lại hiệu quả cao bằng tập trong nước. Từ tuổi năng khiếu cho đến bây giờ vẫn vậy, Huyền chỉ cần được chăm chút ở phương pháp huấn luyện và chế độ dinh dưỡng, cộng thêm tuân thủ một số bài tập mang tính khoa học là đủ giúp VĐV này chạm đến các thông số thành tích đáng nể ở Đông Nam Á và châu Á. Đào tạo VĐV trẻ thì có nhiều trường phái, nhưng quan trọng là người thầy phải hiểu rõ tố chất và thời điểm bộc phát tài năng của học trò, giúp họ từng bước chinh phục những nấc thang thành tích trong sự nghiệp”, ông Vũ Ngọc Lợi nhấn mạnh.

Gian nan đào tạo tài năng trẻ ảnh 2 Điền kinh Việt Nam vẫn chưa có tính đồng bộ trong đào tạo VĐV trẻ. Ảnh: PHÚC NGUYỄN

Có thể điều kiện trang thiết bị ở Việt Nam chưa đáp ứng được yêu cầu đào tạo VĐV điền kinh, kể cả tại các Trung tâm Huấn luyện quốc gia Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng hay Cần Thơ, thế nhưng các HLV dày dạn kinh nghiệm như ông Vũ Ngọc Lợi, bà Hồ Thị Từ Tâm (tổ cự ly trung bình), Lưu Văn Hùng (cự ly dài và marathon)… vẫn biết cách hướng các học trò đến những bài tập được áp dụng các giải pháp khoa học dành riêng cho thể thao thời 4.0. “Cái may cho tôi là từng có thời gian làm việc với các chuyên gia điền kinh hàng đầu của Đức và thế giới, nên những điều tôi học đều được chắt lọc phù hợp để đưa vào giáo án huấn luyện các VĐV từ cấp độ trẻ đến đội tuyển. Tổ cự ly trung bình với thế hệ những VĐV Lê Văn Dương, Nguyễn Đình Cương, Dương Văn Thái, Trương Thanh Hằng, Đỗ Thị Thảo, Vũ Thị Ly, Nguyễn Thị Oanh… đã thay nhau duy trì ngôi vị số 1 Đông Nam Á ở các cự ly này”, HLV Hồ Thị Từ Tâm cho biết.

Tuy nhiên, HLV kỳ cựu này cũng cho rằng, tính đồng bộ trong huấn luyện và đào tạo VĐV điền kinh cần được Tổng cục TDTT nghiên cứu và áp dụng ở khâu đào tạo trẻ tại tất cả các địa phương đang tham gia. Nếu VĐV năng khiếu chuẩn về động tác kỹ thuật, nền tảng thể lực, kỹ năng vận động… thì khi tập trung cùng các đội tuyển trẻ hay đội tuyển quốc gia, HLV không phải uốn nắn và chỉnh sửa, nên chỉ dồn sức giúp họ phát lộ hết tiềm năng chuyên môn của mình.

Khác với tư duy huấn luyện giao bài và giáo án, thị phạm và giám sát học trò tập luyện trên sân trước kia, giờ đây các môn thể thao thế mạnh của Việt Nam như điền kinh, bơi lội, thể dục, xe đạp, bóng chuyền, cử tạ… tiếp cận những phương pháp huấn luyện hiện đại của châu Á và thế giới.

HLV ĐẶNG TRẦN CHỈNH (CLB B.Bình Dương):

Tuyến trẻ phải vững thì tuyến trên mới “chất”

Hiện tại, hầu hết các CLB chuyên nghiệp đã hoàn thiện các tuyến trẻ theo như quy chế của Liên đoàn Bóng đá Việt Nam. Với B.Bình Dương, chúng tôi đã vận hành tuyến trẻ từ hơn 10 năm trước ở đội TDC Bình Dương, khi ấy đội vừa đào tạo vừa tham dự giải hạng nhất. Từ năm 2012 đến nay, việc đào tạo trẻ đi vào quy củ hơn. Chúng tôi tuyển sinh hàng năm, thường là vào các dịp hè cho các lứa từ thiếu niên. Các tuyến U11 và U13 do Trung tâm Huấn luyện và thi đấu TDTT Bình Dương đảm trách. Từ lứa U15, U17 và U19 do Công ty CP đào tạo trẻ Becamex Bình Dương huấn luyện nâng cao.

Theo chỉ tiêu hàng năm, tất cả các tuyến đều phải giành vé tham dự vòng chung kết ở giải quốc gia mà mình đăng ký tham dự. Còn với lứa kế cận đội chuyên nghiệp là U19, trách nhiệm càng nặng hơn khi hàng năm phải giới thiệu một số gương mặt tiềm năng lên đội 1 tập luyện cũng như đăng ký tham dự V-League. Điều đáng mừng là trong những năm gần đây, các tuyến trẻ của chúng tôi đang dần vận hành ổn định, cả từ số lượng (khoảng 20-22 em/tuyến) cho đến chất lượng. Các em ở tuyến U19 còn là nòng cốt của đội U21. Không chỉ nhiều em đang dần trở thành trụ cột ở CLB mà còn cả ở đội tuyển quốc gia. Gần đây, một số em được gọi tập trung đội tuyển U22 quốc gia. Theo tôi, tuyến trẻ phải vững thì tuyến trên mới “chất”.

Việc ổn định các tuyến trẻ là điều rất cần thiết với tất cả các đội bóng trong chiến lược đường dài. Đầu tiên là tiết kiệm được nhiều kinh phí mua sắm cầu thủ ở mỗi đầu mùa, CLB sẽ có những sản phẩm do mình trực tiếp đào tạo. Sự ổn định các tuyến trẻ còn kích thích được phong trào bóng đá tỉnh nhà, không chỉ bóng đá phong trào mà còn cả hệ thống bóng đá học đường cũng là kênh để tìm kiếm, tuyển chọn các tài năng trẻ.

KHÁNH VÂN ghi

Tin cùng chuyên mục