Thông thường hễ nói đến chuyện phòng bệnh thì nhiều người nghĩ ngay đến mũi tiêm chủng, như để ngừa viêm gan siêu vi, cảm cúm, uốn ván… Lý do vì kiểu đó đơn giản, chỉ cần cắn răng chịu trận vài phát là xong. Có lẽ vì thế mà nhiều người mong sớm có thuốc chủng ngừa bệnh tiểu đường để sau vài lần “chịu đấm ăn xôi” có thể ăn uống thả giàn, tha hồ hảo ngọt. Tiếc ghê vì làm gì có thuốc theo kiểu “bá đạo” như thế.

Tuy vậy, nếu tưởng không thể phòng ngừa bệnh tiểu đường thì sai. Càng sai hơn nữa nếu tưởng kiêng ăn ngọt thì khỏi lo bệnh tiểu đường. Vẫn bệnh như thường nếu cuộc sống lúc nào cũng căng thẳng, nếu bệnh gan không được điều trị đến nơi đến chốn… Trái lại, nếu khéo léo lưu ý một số yếu tố, như dưới đây, lại không quá khó để đẩy lùi bệnh tiểu đường về bên kia lằn ranh sinh bệnh.

* Tuổi đời: Bệnh tiểu đường rồ ga tăng tốc từ tuổi 50, nam cũng như nữ, không chừa một ai. Hy vọng “càng già càng dẻo càng dai” chỉ là ảo tưởng. Thời điểm máu dễ biến thành chè thậm chí có thể thậm chí sớm hơn nhiều, nếu nạn nhân trước đó có cuộc sống quá căng thẳng. Do đó, ráng tránh sao cho đừng quá stress lúc thiếu thời, cũng đừng quên tham gia các chương trình tầm soát định kỳ khi người đối diện bắt đầu gọi mình bằng chú, bằng cô.

* Cơ tạng: Người có thân nhân trực hệ đã bị tiểu đường dễ là miếng mồi ngon của bệnh tiểu đường. Biết vậy nên cẩn thận với chuyện ăn uống hơn người khác nếu là thành viên của gia đình có cơ tạng ngọt mật chết… người.

* Vòng bụng quá cỡ: Các nhà nghiên cứu về bệnh tiểu đường đã quả quyết là lượng mỡ đóng đô ở thành bụng càng nhiều, dù là do ít vận động hay uống quá nhiều bia, đều là đòn bẩy cho bệnh tiểu đường. Giảm cân cho bằng được nếu dư cân, tránh rượu bia càng nhiều càng tốt là biện pháp có tác dụng từa tựa chủng ngừa bệnh tiểu đường.

* Làm biếng vận động: Theo thống kê của các hãng bảo hiểm y tế, số người mắc bệnh tiểu đường ở các thành phố lớn, ở các nước công nghệ cao gấp 3 lần ở vùng nông thôn vì mức độ vận động của người dân chốn thị thành chỉ bằng phân nửa nhà nông. Đừng ngồi yên quá thường lúc còn trẻ chính là hiểu cách làm sao tránh cảnh sau này nằm dài trên giường bệnh vì tắc mạch máu đầu chi.

* Thiếu thực phẩm “xanh”: Chức năng của tụy tạng, cơ quan có nhiệm vụ điều chỉnh đường huyết, tùy thuộc vào nhiều loại sinh tố và khoáng tố. Tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường rõ ràng tỷ lệ nghịch với hàm lượng rau quả tươi trong khẩu phần. Ngược lại, ai càng mạnh miệng với thực phẩm công nghệ, càng dễ bị bệnh tiểu đường.

* Huyết áp cao: Bệnh nhân cao huyết áp có nguy cơ bị bệnh tiểu đường nhiều gấp 3 lần người tuy cũng có nếp sống dễ bị bệnh tiểu đường nhưng huyết áp trong định mức bình thường.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) không vô cớ khi khẳng định bệnh tiểu đường là một trong các nguy cơ hàng đầu cho sức khỏe cộng đồng ở thế kỹ này mặc dầu bệnh không lây lan. Họ hoàn toàn có lý khi tỷ lệ nhiễm bệnh, ngay cả ở các nước có nền y tế tiên tiến, gần 10% dân số và chắc chắn tiếp tục gia tăng. Điểm vô cùng đáng tiếc, theo dẫn chứng hùng hồn của nhiều chuyên gia ngành nội tiết, một số không ít, tối thiểu cũng 1/3 số bệnh nhân tiểu đường đã không mắc bệnh nếu trước đó chịu khó loại trừ hay giảm thiểu các nhân tố tạo điều kiện cho bệnh dễ phát tán từ tuổi trung niên. Mới nghe tưởng phức tạp, nhưng biện pháp phòng ngừa bệnh tiểu đường trên thực tế vẫn còn quá đơn giản nếu so với việc trị bệnh một khi bệnh đã phát. Đợi nước đến chân còn sức đâu mà nhảy.

Góc tư vấn của BS Lương Lễ Hoàng