Nhờ nhiều công trình nghiên cứu nên thầy thuốc từ Đông sang Tây đều rõ về vai trò quan trọng của vận tốc luân lưu trong mạng lưới mạch máu, nhất là trong các vi mạch nhỏ li ti trên vỏ não, thành tim, đáy mắt, cầu thận… Nói cách khác, nếu có cách nào phong bế tình trạng mạch máu xơ vữa thì có thể cầm chân nhiều bệnh chứng nghiêm trọng, từ nhồi máu cơ tim cho đến xuất huyết võng mạc.
Vì trong mãng xơ vữa bao giờ cũng có sự hiện diện của chất mỡ trong máu nên thầy thuốc trước đây thường “trăm dâu đổ đầu Cholesterol”. Đúng là không nên thừa mỡ trong máu, nhất là loại chất béo độc hại vô tích sự như Triglyceride do cơ thể tự tổng hợp từ rối loạn biến dưỡng chất béo, như trong trường hợp rất thường gặp ở người bệnh tiểu đường không được điều trị hiệu quả. Nhưng nếu vì thế rồi chuyện gì cũng do mỡ máu thì sai. Bằng chứng là không thiếu trường hợp nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não xảy ra ở người có lượng mỡ máu trước đó rõ ràng trong định mức bình thường.
Dòng máu trong mạch tất nhiên không thể loãng như nước lã nhưng ngược lại, máu nếu quá đậm đặc vì thừa chất mỡ, vì tiểu cầu kết dính, vì thiếu nước… chắc chắn là yếu tố bất lợi cho cơ thể vì tế bào khó tiếp nhận dưỡng khí đồng thời khó xử lý phế phẩm nếu máu chảy chậm rề rề. Chính vì vận tốc luân lưu quá chậm mà chất mỡ, tiểu cầu có cơ hội bám chặt vào thành mạch máu. Nhưng đó chỉ mới là điều kiện ắt có nhưng chưa đủ. Tạp chất muốn kết dính vào mặt trong mạch máu cần một chất keo có tên là homocystein. Chất này càng cao càng mau có mãng xơ vữa. Nói cách khác, cho dù lượng mỡ trong máu không cao, Cholesterol vẫn thừa sức bám vào mặt trong mạch máu như đỉa đói nếu nạn nhân thừa Homocystein. Nói ngược lại, cho dù có dư chút đỉnh Cholesterol nhưng không có Homocystein thì mạch máu vẫn dẻo dai như thường.
Câu hỏi là tại sao người này lại thừa Homocystein hơn người khác. Thầy thuốc đã có đáp án từ lâu. Đó là vì tác hại của stress trên trục thần kinh- nội tiết- biến dưỡng. Do đó, muốn phong bế Homocystein phải có cách nào vừa trung hòa mũi nhọn của rối loạn nội tiết tố sản sinh và tích lũy từ tình huống stress.
Nếu nghĩ tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim là vấn nạn của người cao tuổi hay từ tuổi trung niên thì lầm. Bệnh tim mạch đang là mối đe dọa của người còn rất trẻ, bề ngoài thậm chí coi còn ngon lành, nhưng ngày đêm đồng hành stress.
Éo le chính ở điểm nhiều người chọn thể dục thể thao để xả xú bắp chống stress. Rất đúng về động cơ và mục tiêu, nhưng nếu thuốc là dao hai lưỡi thì thể dục- thể thao cũng vậy. Các nhà nghiên cứu ở Đại học Thể dục- Thể thao Cologne, CHLB Đức, đã phát hiện một hình ảnh nghịch lý ở không ít người chọn thể dục thể thao cho khỏe nhưng không ngờ lại tăng Homocystein. Đó là những đối tượng:
° Quá mệt vì công việc trước đó, quá quạu vì áp lực của công việc còn tồn đọng nhưng vẫn chơi cho bằng được;
° Dễ đụng chạm vì chọn môn phái tiếp cận với đối thủ;
° Dễ chấn thương vì thao tác hoặc quá nhanh, hoặc quá chậm, hay tệ hơn nữa vì nhanh lúc cần chậm và ngược lại;
° Quá giận căm gan vì đặt nặng chuyện ăn thua do ra sân trên tinh thần cá độ;
° Quá tức cành hông sau khi chơi, không chỉ vì thua mà vì lời bàn ra tán vào bàng quan của khán giả.
Vui chơi là tiếng kép. Chơi mà không vui trước đó, đang lúc đó và sau đó, không chơi tốt hơn. Phòng bệnh bao giờ cũng an toàn, đơn giản và hiệu quả hơn đợi bệnh mới chữa.
